چین مواضع خود را در شرق نزدیک تقویت میکند

سفر شی جینپین صدر جمهوری مردم چین به کشورهای شرق نزدیک

شی جینپین صدر جمهوری مردم چین اولین سفر خارجی خود را در روزهای 19 — 24 جنوری به شرق نزدیک آغاز نمود. رهبر عالی چین برای اولین بار طی 7 سال از عربستان سعودی، از مصر و ایران — مطابقاً طی 12 و 13 سال اخیر بازدید مینماید.
ماموریت شی جینپین در زمینه جنگ در سوریه، رفع تحریمات بر ایران، منازعه ایران با عربستان سعودی و سقوط بی مثال بهای نفت صورت میگیرد.
هر سه بازدید دولتی اند. آنها از مدتها قبل، حد اقل از یک سال بدینسو آماده میشدند و از همینرو این واقعیت های نو — آزمون توانایی چین در باره عکس العمل نسبت به اوضاع در منطقه شمرده میشود. اختلافات بین عربستان سعودی و ایران — دو صادرکننده بزرگ نفت به چین — بعد از آغاز جنگ در سوریه هرچه بیشتر حادتر گردیدند. وظیفه نو که در برابر شی جینپین قرار دارد، از همینجا ناشی میگردد و آن سعی جهت آشتی نمودن الریاض و تهران می باشد. رهبر چین در جلسه جامعه دول عربی در قاهره — جهت کمک به شرکای خود در مورد تحکیم همبستگی بین العربی تلاش خواهد کرد.
چین تا چندی قبل مناسبات خود با شرق نزدیک را بر اساس دوجانبه عیار میکرد. چین نفت خریداری میکرد، کریدیت ها، کالا و سرمایه گذاری ها پیشنهاد میکرد. بازدید شی جینپین چارچوب اصولاً کیفی نو همکاری های متقابل با این منطقه — شرکت چین در مذاکرات کثیرالجانبه در باره مسایل مبرم سیاسی را منعکس می سازد. و این به معنی تقویت نقش آن در تشکل ساختار نو مناسبات در شرق نزدیک می باشد.
روشن است که در شرق نزدیک، مانند افریقا یا امریکای لاتین، هراس های معین به ارتباط افزایش نفوذ چین وجود دارند. این مساله به طور کامل هم به عربستان سعودی و همچنان ایران مربوط می گردد. همین کشورها، در نوبه اول، خود را به مثابه رهبران منطقوی تبارز میدهند و برای این کار اساس برحق دارند. آیا این کار به تصادم منافع آنها با تحکیم موضعگیری چین در منطقه منجر نخواهد شد؟ به نظر مارییه پاخومووا کارشناس مرکز تحقیق پرابلم های مشترک شرق نزدیک معاصر در زمینه توجه فرمائید:"تصادم منافع وجود داشته میتواند، ولی سوال در این است که این تصادم تا چه حد قوی تر خواهد بود و جوانب تا چه حد به جلوگیری از آن ذیعلاقه خواهند بود. هم ایران و هم عربستان سعودی — از مدتها قبل مهمترین شرکای چین در شرق نزدیک می باشند. پیکن دایماً و از مدتها قبل بین این دو مرکز قدرت در حال تعادل قرار دارد. پیکن روحیه برهم زدن مناسبات با انها ندارد و این به نفع سیاست خارجی آن نمی باشد. فکر میکنم، ما بصورت تصادفی مشاهده نمی کنیم که رهبر جمهوری مردم چین طی بازدید دولتی هم از عربستان سعودی و هم از ایران بازدید مینماید. من معتقدم که دیپلوماسی چین در اینجا محتاط و عملی خواهد بود. حتی خود مجموعه کشورهای که برای بازدید برگزیده شده، نشان میدهد که پیکن کدام مراکز عمده را بررسی میکند و کدام اولویت ها را در برابر خود قرار میدهد. چنین مراکز — سه اند. قاهره — مرکز نیروی سیاسی جهان عرب است. عربستان سعودی — نیرومندترین شریک اقتصادی چین می باشد. ایران — هم مرکز سیاسی است و هم شریک اقتصادی چین می باشد. پیکن به کدام یکی از مراکز قدرت اولویت قایل نمی شود و او همرای هر کدام آنها روابط حسنه حفظ میکند".
مداخله امریکا در امور منطقه به «بهار عربی» منجر گردید که در واقعیت امر به «زمستان» حقیقی مبدل گشت. مثال های آن را نباید دورتر جستجو کرد — این فلج شدن لیبیا، جنگ در یمن و سوریه، وخامت اوضاع در تونس و مصر می باشد. در عین حال تقویت عامل چین در این منطقه، به عقیده ایرینا فیودرووا کارشناس انستیتوت شرق شناسی — عنصر مهم ثبات محسوب میشود:"نقش چین در منطقه — هم به مثابه واردکنده مواد سوخت و انرژی و هم به مثابه شریک تجارتی و هم به مثابه سرمایه گذار در کشورهای عربی و هم به صفت طرفدار سیاسی کشورهای عربی، افزایش خواهد یافت. این بصورت کل نقش مثبت بازی خواهد کرد، به خاطر که چین به ثبات اوضاع در شرق نزدیک علاقمند می باشد، تا به وجه احسن منافع اقتصادی خود را تامین کند. چین همچنان به کاهش تشنج منطقوی که تروریزم را تغذیه میکند و گسترش افراطیت مذهبی را در خاک چین، در منطقه خودمختار شنجیان — اویغور که عمده تاً مسلمان نشین می باشد، سهلتر می سازد، علاقمند می باشد".
مارییه پاخومووا عقیده دارد که در شرق نزدیک تقسیم مجدد نقش ها بین بازگران عمده در ساحه نو جیوپولیتیکی جریان دارد. بازدید شی جینپین بیانگر آنست که چین جهت شرط گذاشتن خود در این بازی عجله دارد. این بدان معنی است که تقاطع منافع آن با امریکایان امر ناگزیر شمرده میشود:"امریکا، آشکارا، به آرایش مجدد قوا در مشرق زمین عربی به نفع کدام بازیگر سومی، چه چین باشد یا کدام دولت دیگر، علاقمند نمی باشد. امریکا مواضع معین پایدار سیاسی و اقتصادی در منطقه دارد و طبعاً، قصد دارد آنها را فقط توسعه بخشد و نه اینکه جای خود را با چین تقسیم کند. افزایش نفوذ چین در منطقه، طبعاً، با منافع امریکا مطابقت ندارد و تقسیم مجدد نفوذ به نفع چین فقط به معنی شکست امریکا خواهد بود".
در روز اول بازدید شی جینپین از شرق نزدیک چین و عربستان سعودی — متحد عمده امریکا در منطقه — مناسبات مشارکت همه جانبه برقرار کردند، که ادعای قوی پیکن بر نقش جدید در این منطقه شمرده میشود.