منازعه بر سر آب در آسیای مرکزی

ازبکستان قوا و وسایط زرهدار خود را به سرحد با قرغزستان سوق نموده است. آرامش در سرحد بین دو دولت چند روز قبل زمان برهم خورد، وقتیکه افراد سرحدی ازبک برخلاف توافق حاصله قبلی پوسته تلاشی را در نقطه کنترولی عبوری «مدنیت » افراز نمود.

در انجا دو زرهپوش و در حدوود 40 نظامی با تجهیزات کامل محاربوی جابجا شده اند. ازبکستان و قرغزستان هردو ادعای مالکیت بر این منطقه و همچنان مناطق همجوار دارند. ازبکستان با دیسانت نمودن وسایط زرهی و نظامیان، عقیده جانب قرغزستان، توافق را نقض کرده است.
در سرحد بین ازبکستان و قرغزستان پیوسته برخوردها رخ میدهند. علت اساسی لاینحل ماندن بخش اعظم سرحد به طول 300 کیلومتر از دوران شوروی شمرده میشود. طرفین مدعی مالکیت اراضی و تاسیسات مربوطه در این منطقه می باشند و به گذشت حاضر نیستند.
منازعه شاید نسبت بند آب کاسین که در نزدیکی منطقه قرار دارد، بروز نموده باشد. تاشکند عقیده دارد که این موسسه ستراتیژیک که به کار آن ده ها هزار تبعه ازبکستان و قرغزستان وابسته می باشند، به آن کشور تعلق دارد، چون در سال 1941 با وجوه جمهوری شوروی ازبکستان اعمار شده بود.
همچنان نظر وجود دارد که منازعه در منطقه سرحدی در اصل علت ساختگی دارد. لاینحل ماندن مناقشه سرحدی به اشخاص ذینفع هم در بیشکیک و هم در تاشکند نه تنها امکان کسب منفعت از مدرک قاچاق فراهم می سازد، بلکه در لحظات معین به تشدید تشنج دامن می زنند، تا توجه مردم را از مشکلات داخلی به پرابلم های خارجی جلب نمایند. علاقمندی به حفظ وضعیت موجود به جای حل مشکل از جانب بازیگران خارجی نیز وجود دارد. در چنین وضع، قبل از همه عربستان سعودی نام برده میشود. موجودیت قسمت های مناقشوی در دره فرغانه در پهلوی فقر، کم آبی، سطح بد معارف و گسترش ایدیولوژی افراطی یکی از فلیته های شمرده میشود که دره را میتواند مانند دبه باروت منفجر سازد. بهای سنگین لاینحل ماندن مساله سرحدی را مردم عادی در هردو طرف سرحد می پردازند.
به عقیده الکساندر کنیازوف کارشناس مسایل آسیای مرکزی و شرق اوسط، اینکه در قرغزستان گروه های افراطی مستقر میشوند که فعالیت های شان متوجه کشورهای همجوار می باشند — خبر نو نیست.
کنیازوف به روزنامه نی زاویسمایا گازیته گفت:"قرغزستان از مدتها قبل به پایگاه گروه های کمتر سازنده مبدل گشته، از همینرو برخورد نگران کننده کشورهای همجوار نسبت به آن قابل فهم است. به من معلوم است که تشدید رژیم سرحدی با قرغزستان در آستانه تجلیل از جشن نوروز نه تنها در تاشکند، بلکه در پایتخت های همجوار بررسی میشد. چین در روزهای جشن های بزرگ تام نقاط عبوری در سرحد را مطلقاً مسدود می سازد.
علت حضور نیروهای ازبکستان در سرحد معلوم است و در وضع کنونی بادرنظرداشت بی ثباتی داخلی در قرغزستان این کار انجام شده است. باید گفت که جانب قرغزستان راجع به مسدودساختن نقاط عبوری سرحدی به موقع مطلع ساخته شده بود".
الکساندر کنیازوف معتقد است که "اساسی برای مشاهده کردن تحریکات بازیگران خارجی در این حوادث، به استثنای تروریستان فرضی از قرغزستان که به اشاره راهنمایان ترکی فعالیت میکنند، وجود ندارد".
رفیق سیفولین سیاست دان ازبک نیز عقیده دارد که علت عمده بروز وضع منازعوی در لاینحل ماندن مساله سرحدی می باشد، ولی در عین حال معتقد است که برخوردهای کوچک به منازعه بزرگ مقیاس مبدل نخواهد شد.
سیفولین به روزنامه نی زاویسیمایا گازیته گفت:"پرابلم ها نه تنها بین قرغزستان و ازبکستان، بلکه بین قرغیزان و تاجکان، تاجکان و ازبکان نیز وجود دارند. هرگونه مناقشه در سرحد میتواند به منازعه مبدل گردد".
در تاشکند عقیده دارند که بیشکیک اقدامات متناسب علیه اسلامگرایان اتخاذ نمی کند. در قرغزستان تملایلات منفی افزایش می یابد و تعداد زیادی جوانان به داعش می پیوندند، بیشکیک این را میداند، ولی پنهان میکند.
تاشکند قصد پیچیده تر ساختن اوضاع ندارد و برای اتباع قرغزستان رژیم ویزا وضع میکند و آنها میتوانند طی دو ماه در ازبکستان بدون توضیح دلایل اقامت داشته باشند. ولی چنین وضع ازبکستان را مجبور می سازد که دوبرابر در سرحد بیدار باشد.