با گذشت بیش از دو دهه از فعالیت مکتب های افغان-ترک در افغانستان و دست آوردهای خوب این مکتب ها در بخش آموزش و پرورش در افغانستان پس از کودتای ناکام سال گذشته ترکیه سرنوشت این مکتب ها تا هنوز معلوم نیست که مسئولیت آنها را کدام کشور بدست خواهد گرفت.
تردیدی نیست که آموزش و پرورش در هر کشوری نقش بی بدیلی را در توسعه و پیشرفت علمی و اقتصادی آن کشور دارد، اما در نبود رهبری و مدیریت قوی و بودجه و پشتوانه محکم و مطمئن نمی تواند برنامه ریزی دقیق در این زمینه انجام شود. مهمتر از همه این که عدم درک درست از چالش ها و مشکلات در این عرصه و همین طور فرصت های موجود در این زمینه خود مانع جدی فرا راه تقویت نظام آموزشی در هر جامعه ای است.
در افغانستان سطح آموزش و پرورش نظر به نداشتن ساختمان، آموزگار حرفه ای، نصاب تعلیمی درست در بسیاری از مناطق مناسب نبوده و این خود یک چالش بزرگی را برای آموزش خوب به وجود آورده است.
سطح آموزش و پرورش در افغانستان به علت کیفیت پایین مناسب نبوده که به عنوان یکی از چالش ها به شمار می رود. یکی از مهمترین دلایل، کمبود مهارت های لازم و منابع آموزشی بر شمرده می شود و عوامل دیگر را میتوان عدم موجودیت مکان های آموزش برای آموزش آموزگاران، سطح پایین آموزش آموزگاران، مشکلات در بخش مهارت، نصاب آموزشی و مواد درسی کهنه و سیستم های ضعیف ارزشیابی درسی نام برد. براساس همین ملحوظات سیستم آموزشی افغانستان در بیشتر موارد باید تغییر یابد تا پاسخگوی نیازهای آموزشی فراگیران دانش گردد.
با وجود میلیاردها دالر کمک کشورهای خارجی هنوز هم بعضی مکتب های افغانستان ساختمان ندارند و دانش آموزان در زیر خیمه ها درس می خوانند.
مکتب های افغان ترک که از سال 1995 تاکنون در افغانستان فعالیت دارند در سطح افغانستان از مکتب های خوب به شمار می روند که در بخش آموزش و پرورش دستاوردهای خوبی در جریان 2 دهه داشته است و سالانه هزاران دانش آموز می خواهند با عبور از امتحان شمولیت وارد این مکتب ها شوند.
در همین باره خبرنگار اسپوتنیک مصاحبه ای را با احمد فواد حیدری معاون عمومی مکاتب افغان-ترک انجام داده که خدمت شما تقدیم می کنیم.
اسپوتنیک: در افغانستان چند باب مکتب افغان-ترک فعالیت میکند؟
حیدری: موسسه افغان-ترک یک نهاد بیطرف غیر سیاسی، غیر دولتی، غیر وابسته و غیر انتفاعی داخلی راجسترشده در وزارت اقتصاد ج.ا. افغانستان بوده که در روشنایی احکام اسناد تقنینی موسسات غیر دولتی افغانستان تاسیس و ایجاد گردیده و برمبنای ماده 46 قانون اساسی و احکام قانون معارف و به اساس قراردادهای منعقده با دولت افغانستان از سال 1995 میلادی یعنی از مدت 23 سال بدینسو در عرصه تعلیم و تربیه مصروف خدمت میباشد.
این موسسه تا فعلاً به تعداد (11) باب لیسه و سه باب مرکز آموزشی آماده گی کانکور را در شهرهای کابل، کندهار، هرات، مزارشریف، شبرغان، جلال آباد و خوست تاسیس نموده در این مکاتب که فعلاً به یک پروژه بزرگ ملی و به یک سرمایه عظیم فرهنگی مبدل شده در حدود (8000) دانش آموز که بیش از (2000) تن شان اناث هستند مصروف فرا گیری تعلیم میباشند. شاگردان نواحی اطراف و بی بضاعت، در لیلیه های عصری با سرویس سه وقت غذا اقامت مینمایند.
اسپوتنیک: نصاب آموزشی مکتب های افغان-ترک مطابق نصاب آموزشی معارف افغانستان است یا فرق دارد؟
حیدری: کریکولم درسی این مکاتب تلفیقی است از نصاب معارف افغانستان و پروگرام های درسی مطابق معیارهای بین المللی البته به موافقه و مشوره و تحت نظارت وزارت معارف جمهوری اسلامی افغانستان. در این مکاتب تمام مضامین ساینسی توسط استادان خارجی به زبان انگلیسی تدریس میگردد، السنه ملی، مضامین اجتماعی و مضامین دینی مطابق نصاب معارف افغانستان توسط استادان افغانی تدریس میگردد.
سیستم تعلیمی-تربیتی افغان-ترک تحول عظیمی را در سیستم سنتی معارف افغانستان بوجود آورد. چنانچه برای اولین بار گروه، گروه دانش آموزان افغان در اولمپیاد های علمی بین المللی اشتراک نمودند که مایۀ تعجب جهانیان گردید و برای تعداد زیادی کالج ها و پوهنتون های معتبر دنیا سویۀ تعلیمی دانش آموزان این مکاتب باور نکردنی بود. تدریس مضامین ساینسی و تکنالوژی به زبان انگلیسی مطابق مفردات و نصاب آموزشی بین المللی و وسایل آموزشی مدرن، این امکان را مساعد نمود تا دانش آموزان افغان از دایرۀ سیستم محلی معارف افغانستان خارج شده با دانش آموزان دنیا در یک همسانی قرار داشته باشند.
آموزش مضامین ساینسی به زبان انگلیسی به فارغان مکاتب، این امکان را فراهم ساخته تا آنها به بسیار سهولت اکثراً بدون آماده گی زبان، وارد پوهنتون های معتبر دنیا گردند و در پروسه آموزش مشکل نداشته باشند زیرا آنها به مصطلحات علوم ساینسی به زبان انگلیسی و تکنالوژی از قبل آشنایی کامل دارند.
تقریباً همه ساله حدود 99 فیصد شاگردان مکاتب افغان-ترک به تحصیلات عالی راه می یابند. شاگردان این مکاتب با اشتراک شان در اولمپیاد های بین المللی از سال 2003 الی سال 2017 جمعاً در حدود (1000) مدال طلا، نقره و برونز را به کشورشان به ارمغان آورده اند.
اسپوتنیک: در این اواخر پس از کودتای ناکام ترکیه مکاتب افغان-ترک در هاله ی از ابهام قرار داشته و گویا دولت ترکیه خواهان گرفتن مسئولیت این مکتب ها شده است اما خانواده های دانش آموزان با این موضوع مخالف هستند حالا دولت افغانستان مخصوصاً وزارت معارف در باره این مکتب ها چی تصمیم دارد ویا خواهد گرفت؟
طوریکه در بالا متذکر شدیم موسسه افغان-ترک یک شخصیت مستقل حکمی غیر سیاسی، غیر دولتی، غیر وابسته و غیر انتفاعی داخلی بوده که در مطابقت به احکام قانون اساسی، قانون موسسات غیر دولتی، قانون معارف، سایر اسناد تقنینی و قرار دادهای دوجانبه با دولت افغانستان تاسیس گردیده و به امور سیاسی هیچ یک از دولتین افغانستان و ترکیه ارتباط و مداخله نداشته دارای حقوق و مصئونیت های قانونی بوده تصمیم دولت ترکیه و دولت افغانستان در زمینه انتقال رهبری و مدیریت این مکاتب به جانب دولت ترکیه موجه، موزون و قانونی نمیباشد.
هیچ شخص گروه یا سازمانی هیچ گونه نفوذ مستقیم بالای این مکاتب نداشته هر گونه تصمیم گیری در فعالیت های این موسسه بر مبنای احکام اساس نامه موسسه، قانون انجوها و سایر قوانین نافذه دولت افغانستان صورت گرفته این موسسه به کدام نهاد خاصی مربوط نمیباشد وارد ساختن هرگونه تغییرات در ساختار تشکیلات و رهبری این مکاتب در حقیقت به مفهوم از بین بردن این مکاتب است که میتوانند ضربه سنگینی باشد بر پیکر معارف افغانستان.
از آنجایی که معلومات داریم خانواده های دانش آموزان تعلیم را حق انتخابی خود میدانند و این حق را به عنوان حقوق اساسی فرزندان خود عنوان میکنند و قانون اساسی افغانستان و قانون موسسات غیر دولتی نیز این اصل را پذیرفته است. با توجه به این امر خانواده های دانش آموزان بادرک آسیب پذیری آینده فرزندان شان با هر نوع تغییرات در ساختار مکاتب مخالف هستند و نگرانی شان را از این ناحیه نیز با مقامات دولتی افغانستان در میان گذاشته اند.
اینکه وزارت محترم معارف چی تصمیم اتخاذ خواهند نمود باید از وزارت محترم معارف افغانستان پرسیده شود.
