نیروهای هسته ای روسیه: توسعه میابند و یا نوسازی میشوند؟

© Sputnik / Sergey Malgavkoنیروهای هسته ای روسیه: توسعه میابند و یا نوسازی میشوند؟
نیروهای هسته ای روسیه: توسعه میابند و یا نوسازی میشوند؟ - اسپوتنیک افغانستان
عضو شوید

نظر به نزدیک شدن تاریخ برای اعمال محدودیت در رویکرد جدید پیمان SNV-III در فبروری سال 2018، معلومات متغییر راجع به تعداد سرگلوله استراتژیک مستقر در روسیه موجود است که در قرارداد مذکور و برنامه کلی عصری ساختن زرادخانه هسته ای روسیه راجع به آن خبر داده شده، به مثابه دلیل برای این اعلامیه استفاده میشود که روسیه در حال زرادخانه هسته ای خود را توسعه  می بخشد.

هانس کریستینسین (Hans M. Kristensen) در مقاله منتشره در نشریه «Russia Matters»، چاپ امریکا می نویسد، چنین اظهارات اغلباً از دهان نظامیان و منتقدان روسیه شنیده می شوند، اما اخیراً در همین دام دبورا جیمز، وزیر سابق نیروی هوایی امریکا، افتاد که به Real Clear Defense گفته بود، "روسیه زرادخانه هسته ای خود توسعه می بخشد".

روسیه اصلاً زرادخانه ای هستوی خود را توسعه نمی بخشد، بلکه مصروف عصری ساختن آن است. بدون شک، در چارچوب این عصری ساختن، درنیروهای مسلح تغییرات مهمی رخ میدهد. اما مبصران، ظاهراً، عصری سازی را با توسعه بخشیدن اشتباه میکنند.

یکی از حوادث که بدون شوخی همه را برآشفته ساخت شمارش تسلیحات تهاجمی استراتیژیک روسیه توسط تفتیش قرارداد SNV-III بود. در دوسال اول بعد از به مرحله اجرا گذاشته شدن قرارداد، روسیه زرادخانه خود را کاهش داده بود. اما در دسمبر سال 2013 تعداد سلاح های آن افزایش یافت. این افزایش (به استثنای کاهش در مارچ سال 2015) تا سپتمبر سال 2016 ادامه یافت ، زمانیکه، به اساس محاسبات، در اختیار این وضع زمان رخ داد که معلومات راجع به امریکا کاهش قابل ملاحظه تسلیحات ستراتیژیک مستقرشده را از سال 2011 نشان میداد و روسیه براساس برآورد، نسبت به ایالات متحده امریکا به اندازه 429 سرگلوله استراتیژیک بیشتر در اختیار داشت. این امر مبصران را واقعاً، خشمگین ساخت، اما در پشت این ارقام، پدیده های مبهمتر،از جمله از بین بردن سلاح های کهنه یا تعویض آنها توسط سیستم های جدید، قرار داشت.

اولین خون - آیا هند و چین جنگ هسته ای را آغاز خواهند کرد - اسپوتنیک افغانستان
اولین خون - آیا هند و چین جنگ هسته ای را آغاز خواهند کرد

گاهی اوقات این دو عامل با هم یکجا میشوند و بر رشد اقتصادی تاثیر میگذارند. در حقیقت روند کلی هرگز مورد سوال قرار نگرفته: روسیه همچنان سلاح های هستوی استراتیژیک خود را کاهش میدهد و طوریکه انتظار میرود، مطابقت حقوقی — نورما تیفی با قرارداد SNV-III را زمان تامین خواهد کرد، وقتیکه محدودیت های آن در فبروری سال 2018 به مرحله اجرا گذاشته شوند.

عملی کردن پیمان SNV-III  و نوسازی نیروهای هسته ای

اجرای شرایط جدید SNV-III از سوی روسیه در واقع قسمت جالب داستان بشمار میرود. تعداد نیروهای هسته ای استراتیژیک روسیه بسیار کمتر از آنچه که پیشبینی میشد، است میباشد.

 بر اساس اخرین برآوردهای ماه مارچ ، روسیه  523 کشتی استراتیژیک را مستقر نموده است که کمتر از حد تعیین شده در این معاهده است. طبق معاهده تعداد آنها 700 بود، ولی نسبت به ایالات متحده امریکا به اندازه 150 کشتی کمتر می باشند. و منتقدان این را فراموش کرده اند.

تعداد سرگلوله ها ی مستقرشده، براساس برآوردهای ماه مارچ کاهش یافته و روسیه باید تا ماه فبروری تا 215 سرگلوله را از زرادخانه خود حذف کند یعنی از حد تعین شده (1550 سرگلوله استراتیژیک مستقر شده) عدول نکند.

این رامیتوان با تخلیه چند زیردریایی انجام داد. بسیار مهم است که بدانیم روسیه چگونه نیروهای هستوی استراتیژیکی را عصری سازی میکند. این برنامه از اواخر دهه 1990 اغاز گردیده و در واقع به حذف تدریجی تمام سیستم های سلاح های هسته ای سابق دوران شوروی و جایگزینی آنها توسط نمونه های جدید و پیشرفته مورد استفاده قرار میگرد.

این پروسه تقریبآ 70% انجام شده ونهایی شدن آن تا سال 2020 برنامه ریزی شده است. به جای راکت های قاره پیما اتحاد شوروی (SS-18, SS-19 и SS-25) انواع مختلف SS-27 و ICBM "سنگین" جاگزین شده، که تا هنوز آزمایش نه شده اند. بسیاری از ICBM زیرزمینی که با سرگلوله جداگانه تجهیز شده، توسط راکت با یک سرگلوله تعویض میشوند. زرادخانه گسترده ای از ICBM سیار بایک واحد رزمی، که قبلآ در روسیه موجود بود، حالا کاهش قابل ملاحظه یافته است. سیستم های جدید با چندین سرگلوله مجهز خواهند شد. چون روسیه راکت های حامل استراتژیک کمتر از ایالات متحده دارد، این هزینه را با افزایش تعداد سرگلوله ها در هر پرتاب جبران میکند. در حال حاضر، درICBM کمی بیشتر از 1000 سرگلوله، به مقایسه 400 سرگلوله امریکا، موجود است.

واشنگتن بااستقرار راکت ها در اروپا بازی هستوی  خطرناک را پیش میبرد - اسپوتنیک افغانستان
واشنگتن با استقرار راکت ها در اروپا "بازی هستوی " خطرناک را پیش میبرد

اما START III هرگونه الزامات اضافی را در مورد اینکه چقدر سرگلوله  را میتوان درچه تاسیسات، باید نصب کرد، از بین میبرد. بنا براین چنین اختلاف نتیجه تصمیمات یکجانبه روسیه وایالات متحده است. در حال که روسیه زرادخانه خود را عصری میسازد، باتوجه به پیشبینی های مرکز ملی اطلاعات هوانوردی و فضایی نیروی هوایی ایالات متحده (NASIC)،"تعداد راکت های ستراتیژیک قاره پیما روسی براساس موافقتنامه های کنترول تسلیحات کاهش خواهد یافت".

یکی دیگر از تسلیحات که عصری سازی میشوند، زیردریایی های (دلتاIII و دلتاIV) زمان شوروی روسیه میباشند که به تدریج زیردریایی جدید کلاس Borey جایگزین آن خواهد شد.

 این برنامه طور که در پلان بود، کندتر به پیش میرود. به ویژه به دلیل مشکلات اولیه راکت جدید (SS-N-32 یا Bulava) که درحال حاضر این مشکل رفع گردیده است. ،زیردریایی هایBorey در حال حاضرعوض قدیمی ترین دلتاIII- توسط  Delta IV (دراقیانوس اطلس) جایگزین می شود.

 در حال حاضر روسیه قصد دارد، تا هشت زیردریایی کلاس Borey داشته باشد. و احتمال آن میرود که تعداد شان به 12 برسد. تغییر اصلی این است که SS-N-32 توان حمل سرگلوله های بیشتری نسبت به راکت های سابقه SS-N-18 و SS-N-23 خواهد داشت. (شش برابر به ترتیب سه و چهار).

راکت بالستیکی امریکا Trident II برای سرگلوله های بیشتری طراحی شده است

با وجود این، کشتی های روسیه ممکن مجبور شود SS-N-32 را با سرگلوله های کمتری بکار ببرند، تا بتواند سطح مقابله با این معاهده را در آینده تعیین کند.

بخش سوم ارتقاء هسته ای استراتژیک روسیه شامل بمب افگن های سنگین است، اما این برنامه خیلی آهسته تر از دو جزء دیگر استراتیژی استراتژیک پیش میرود، زیرا بمب افگن ها به آسانی عصری سازی میشوند.

روسیه توسعه بمب افگن استراتیژیک جدید آغاز کرده، اما موعد تکمیل آن به تعویق افتاده است؛ د ر عین حال، روسیه بمب افگن های قدیمی (Tu-95 و Tu-160) را نیز عصری سازی میکند.

بمب افگن های روسیه با راکت جدید کروز هسته ای پرتاب هوایی (X-102) به جای نوع قدیمی (AS-15) تجهیز میشوند.

 اما خلاف انتظار این برنامه به آهسته گی پیش میرود.

در واقعیت این مهم نیست، زیرا START III قدرت واقعی سرگلوله های بمب افگن را در نظر نمی گیرد، بلکه  برای هر بمب افگن فقط یک نوع سلاح را، بدون در نظرداشت اینکه عملاً چه چیز را حمل کرده میتواند، پیشبینی میکند (در شرایط نورمال بمب افگن های سنگین روسیه و امریکا سلاح هستوی حمل نمی کنند).

بطور کل، پلان عصری سازی استراتیژیک روسیه — نظر به قضاوت براساس اطلاعات ارائه شده توسط منابع باز — ظاهراً، روند کاهش سرگلوله های استراتژیک مستقر در تعداد کمتر پرتاب کنندگان استراتژیک تعقیب میکند.

ولی، مانند مورد ایالات متحده، در روسیه میزان کاهش سلاح ها نسبت به گذشته بسیار کمتر است و ظاهراً ثبات می یابد. پیشبینی ها راجع به تسلیحات برای ده سال آینده نشان دهنده آنست که روسیه داشتن سلاح هسته ای استراتژیک را پلان میکند که تا حدودی کوچکتر از امروزی باشند.

این پیشبینی تا اندازه زیادی نامعین است، زیرا برنامه های عصری سازی کاملاً معلوم نیست و بودجه های دفاعی تحت تائثیر منفی تحریمات، قیمت های پایین نفت و مشکلات اقتصادی قرار میگیرند. اما تا پایان سال 2020، نیروهای هسته ای استراتیژیک روسیه می توانند شامل حدود 500 راکت حامل مجهز به 2400 سرگلوله باشند. تعداد سرکوه های پرتاب راکت های حامل و سرگلوله ها نسبت به آن ارقام کمتر است که توسط ایالات متحده برنامه ریزی شده و تعداد بیشتر سرگلوله ها را حمل کرده در حالت آمادگی محاربوی نگهداری میشوند.

پلان دیوانه وار امریکا در باره بقا بعد از ضربه هستوی اتحاد شوروی - اسپوتنیک افغانستان
پلان دیوانه وار امریکا در باره بقا بعد از ضربه هستوی اتحاد شوروی

 تعداد راکت های حامل و سرگلوله ها که در هرلحظه به حالت محاربوی درآورده شده میتوانند، تا اندازه زیادی از قدرت اعظمی کمتر خواهد بود، ولی این نشان دهنده آنست که تغییر قابل ملاحظه توازن هستوی را نباید انتظار داشت.

با وجود این که حوادث در اوکراین و رویارویی رسمی روابط سیاسی و نظامی بین روسیه و غرب را تا اندزه زیادی تغییر داد، پیشبینی های فوق الذکر به طور کلی نتیجه گیری های انجام شده در سال 2012 توسط وزارت دفاع امریکا و ادارات استخباراتی ایالات متحده و همچنین اهمیت استراتژیک آن را تایید می کنند:

«یگانه اقدام روسیه که بتواند توازن موجود نیروهای هسته ای و ساختار بازداری متقابل بین ایالات متحده و روسیه را برهم زند، سناریو است که در صورت آن روسیه بتواند ایالات متحده را از امکان واردنمودن ضربه جوابیه تضمین شده بر اهداف کلیدی روسیه به تعقیب تلاش وارد نمودن ضربه اولیه خلع سلاح کننده روسیه محروم سازد».

چنین سناریو با اولین ضربه «اصلاً تحقق نخواهد یافت». حتی اگر این اتفاق هم و روسیه سرگلوله های استراتژیک اضافی را برای انجام اولین ضربه خلع سلاح کننده هسته ای مستقر می ساخت، وزارت دفاع امریكا با خروج از محدودیت هایی كه توسط START III تعیین شده به مراتب فراتر، به این نتیجه رسیده كه «این امر بر توانایی ایالات متحده در مورد وارد آوردن ضربه تضمین شده ای دومی تائثیر کمتر مینماید و یا اصلاً هیچ تائثیر نموده نمی توند كه موضعگیری استراتیژیک ما را در مورد بازداری تامین میکند».

در حقیقت، وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرد که فدراسیون روسیه نمیتواند امتیاز نظامی قابل توجه توسط هر گونه گسترش قابل ملاحظه نیروهای هسته ای استراتژیک آن، حتی با فریب و یا نقض مواد قرارداد START III در درجه اول به علت عدم آسیب پذیر بودن ذاتی ساختار نیروهای استراتژیک تعیین شده توسط ایالات متحده، به ویژه، زیردریایی ها با راکت های  بالستیکی، مانند "اوهایو"، که تعدادی از آنها به طور مداوم در بحر موجود اند، به دست بیاورد».

© Sputnik / Sergey Pivovarov /  مراجعه به بانک تصاویر ابراز نظر استولتنبرگ، در مورد خریداری S-400 توسط ترکیه
ابراز نظر استولتنبرگ، در مورد خریداری S-400 توسط ترکیه - اسپوتنیک افغانستان
ابراز نظر استولتنبرگ، در مورد خریداری S-400 توسط ترکیه

سلاح های هسته ای غیر استرایتژیک

ابهام زیادی در مورد مقیاس و ترکیب زرادخانه هسته ای غیر استراتیژیک روسیه وجود دارد. روسیه چنین اطلاعاتی را منتشر نمی کند و سازمان های اطلاعاتی می گویند که در این باره می دانند. به مثابه نتیجه، بحث عمومی از اطلاعات کهنه شده، سردرگمی، شایعات و اغراق پر است. برآوردهای موجود میزان زرادخانه را کمتر از دو هزار سرگلوله و بالاتر از آن ارزیابی میکنند. برخلاف ایالات متحده که در استراتژی دفاعی خود عمدتاً از سلاح هسته ای غیراستراتیژیک و سلاح های غیر هسته ای پیش بینی شده (تنها نیروی هوایی که سلاح های هسته ای غیراستراتیژیک را برای طیارات بمب افکن گذاشته است)، روسیه همچنان از این نوع سلاح به طور گسترده ای برای اهداف دفاع ملی استفاده می کند. این تسلیحات با وجود آنچه که روسیه در پایان جنگ سرد داشت (احتمالا امروز ده برابر کمتر است) مقایسه نمی شود. اما به نظر می رسد که آنها بیشتر یا کمتر از همه انواع نظامی، یعنی  نیروی بحری، زمینی و هوایی، استفاده می کنند.

البته سوال این است که چرا هیچ پاسخ قطعی وجود ندارد، اما این دیدگاه مورد توجه است که روسیه بیشتر به تسلیحات هسته ای غیر استراتیژیک نسبت به ایالات متحده پایبند است، چون بیشتر دارای نیروهای مسلح عادی ضعیف است: روسیه به این ترتیب برتری نیروهای معمولی ایالات متحده — ناتو (اکثراً چین) بر نیروهای غیرهسته ای خود جبران میکند.

در طی جنگ سرد، ناتو نیز از سلاح های هسته ای غیراستراتیژیک برای تعادل نیروهای مسلح سنتی روسیه استفاده کرد. اکنون وضعیت تغییر کرده است. برخی از طرفداران سلاح هسته همچنین استدلال می کنند که روسیه در استراتیژی دفاعی خود نقش سلاح های هسته ای غیر استراتژیک را تقویت کرده و حتی سناریوهای استفاده بالقوه از چنین سلاح ها را در آغاز بحران برای جلوگیری از یک حمله متقابل توسط ایالات متحده — ناتو عملی می کند.

بحران هستوی کوریای شمالی: پوتین راجع به فاجعه به مقیاس سیاروی هشدار میدهد - اسپوتنیک افغانستان
بحران هستوی کوریای شمالی: پوتین راجع به فاجعه به مقیاس سیاروی هشدار میدهد

بنابراین، آخرین لایحه ایالات متحده در مورد اعطای مصارف دفاع می گوید که روسیه "همچنان به گسترش و تنوع زرادخانه خود از سلاح های هسته ای غیر استراتژیک ادامه می دهد."

روسیه، البته، نیروهای هسته ای غیر استراتیژیک خود را(مانند ایالات متحده) عصری می سازد، اما این ادعا که روسیه در حال افزایش زرادخانه خود است، اطلاعات موجود در دسترس ما این گفته ها را تایید نمی کند و به نظر ما نادرست است. یکی دیگر از بیانیه ای که روسیه به تنوع زرادخانه هسته ای غیراستراتژیک خود می پردازد، احتمالا مربوط به توسعه و راه اندازی راکت ها کروز جدید زمینی (SSC-8) است که نقض قرارداد INF است، اما روسیه این اتهامات را رد میکند. اما اگر این درست باشد، این یک فرآیند نامطلوب است و روسیه به عقب بر میگردد.

 در عین حال، بصورت کل از دیدگاه زرادخانه هسته ای غیراستراتیژیک ، این ارقام افزایش نمی یابند و به احتمال زیاد مدرنیزه کردن نیروهای معمولی روسیه در آینده منجر به کاهش میزان زرادخانه هسته ای غیراستراتژیک خواهد شد.

 نشانه های این روند امروزه قابل مشاهده است. تعدادی از کشتی های دوران شوروی مجهز به راکت های کروز ضد کشتی (SS-N-9، SS-N-12 و SS-N-19) به منظور حمل SS-N-26 در حال تغییر هستند.

مطابق NASIC، راکت SS-N-26 ممکن پوتنسیال هسته ای داشته باشد، اما نوع سنتی آن نسبت به نوع قبلی اش بسیار بهتر است. بنا براین در آینده استراتیژی ضد کشتی نسبت به گذشته احتمالا کمتر بر روی سلاح های هسته ای اتکاه خواهد کرد.

اگر چه روسیه در حال حاضر از راکت جدید کروز برای تخریب اهداف زمینی(SS-N-30، معمولا بنام "کالیبر") استفاده میکند  که براساس NASIC احتمالا دارای قابلیت های هسته ای نیز می باشد.

 راکت جدید «کالیبر» از راکت کروز قبلی همان نوع (SS-N-21) به مراتب پیشرفته میباشد. از راکت  SS-N-30به طور گسترده ای در کشتی ها و زیردریایی های روسی استفاده میشود، اما این بدان معنی نیست که هر پلتفورم آن حتماً برای نوع هسته ای ان اختصاص داده خواهد شد. SS-N-21 قبلی فقط برای حملات معین زیردریایی ها در نظر گرفته شده بود.

روسیه این عملیات را ادامه خواهد داد و امکان حمله متمرکز بر کشتی های روی آب وجود دارد. نیروی دریایی روسیه همچنین بر روی راکت های ضد یخ دو منظوره، تارپیدو  و بمب های دریایی عمقی برای نابودی زیردریایی های ایالات متحده و ناتو، که اهداف زیردریاییِ استراتیژیک روسیه را تهدید میکند، تجهیز می شوند (ایالات متحده دو دهه قبل سلاح های ضد زیردریایی هسته ای خود را از بین برده).

در نهایت، روسیه نیز، قاعده تاً، از سرگلوله های هسته ای برای راکت های ضد هوایی و راکت های دفاع هوایی استفاده می کند. اگر چه سیستم دفاع راکتی اطراف مسکو به احتمال زیاد، تا حدودی به این سلاح (A-135)، دست می یابد، سیستم دفاع هوایی گسترده تر طرق عصری سازی را از S-300 آغاز کرده، بعدآ S-400 مدرن تر و سپس S-500، که به احتمال زیاد توسط سرگلوله های هسته ای نو تجهیز خواهد شد، ساخته می شود.

 ده سال پیش، مقامات روسی 60 درصد کاهش سرگلوله های ضد هوایی اعلام کردند، این روند نزولی احتمالا ادامه خواهد یافت. طیارات بدون سرنشین و راکت های کروز امریکا تا چه اندازه آماده ند روسیه را متضرر کند.

نتیجه گیری و توصیه ها

بر خلاف بسیاری از اتهامات که گویا روسیه گفته  که پوتنسیال هسته ای خود را افزایش میدهد، منابع اطلاعاتی قابل دسترسی ما نشان می دهند که در نهایت امر در لحظه کنونی چنین نیست.

 حالا هم نیروهای استراتژیک و هم غیراستراتژیک در حال پروسه عصری سازی قابل ملاحظه و مهم  قرار دارند، ولی همه شواهد بینگر آن اند که تمام تسلیحات هستوی روسیه در دهه آینده کاهش خواهند یافت. این پیشبینی به وضوح با عدم اطمینان زیادی همراه است، به ویژه به دلیل اطلاعات کم در مورد نیروهای هسته ای روسیه ، و همچنین به چگونگی روابط روسیه و غرب در آینده مربوط  میباشد.

راستی روسیه، مانند امریکا سرگلوله های هستوی بیشتر از حد نگهداری میکنند که قرارداد نو SNV-III تا فبروری سال 2018 تعین نموده. این پوتنسیال عظیم اضافی باید به وسیله ابتکارات نو در باره محدودساختن تسلیحات کاهش داده شود. روسیه و امریکا باید قرارداد  SNV-III را برای پنج سال آینده تمدید کنند، تا ساختار نیروهای مسلح را در چارچوب معین نگهدارند.

این همه اهمیت تغییرناپذیر مساعی روسیه و غرب را در باره کاهش سطح تسلیحات هستوی و محدودساختن استقرار و ستراتیژی که خطر بوجود می آورند، خاطرنشان می سازد. در سال 2020، روسیه و ایالات متحده باید نتایج کار خود راجع به تحقق شرایط ماده VI قرارداد منع گسترش سلاح های هسته ای ارائه کنند. اکنون آنها در باره این موضوع حتی مذاکره هم نمی کنند. زمان اغاز چنین مذاکرات فرارسیده است.     

نوار خبری
0
برای شرکت در گفتگو
ورود به سیستمیا ثبت نام کنید
loader
بحث و گفتگو
Заголовок открываемого материала