در مطلب منتشره در «EurasiaNet» گفته میشود، اگر پروژه تکمیل شود، بخش عمده افغانی لوله گاز TAPI که در امتداد شاهراه قندهار — هرات به طول 557 کیلومتر تمدید خواهد شد و بعداً در راه بسوی شهر کویته پاکستان برخواهد گشت.
یکی از مهمترین حوادث طی سال های اخیر برای این پروژه این امر محسوب میشود که عربستان سعودی، طبق اطلاعات، تعهد نموده برای آن «سرمایه گذاری قابل ملاحظه» تخصیص دهد. مقامات رسمی در عشق آباد این گفته را تائید میکنند، ولی، با درنظرداشت عدم شفافیت حکومت ترکمنستان، قضاوت در باره اطمینان این اعلامیه دشوار خواهد بود.
مقصد بابایف، معاون صدراعظم ترکمنستان که مسوولیت مسایل انرژی را بر دوش دارد، در جلسه حکومت در تاریخ 19 جنوری اعلام داشت که فوند انکشاف عربستان سعودی همین اکنون وجوه مربوطه را تخصیص داده است.
قربان قلی بیردی مخمیدوف رئیس جمهور ترکمنستان در همان جلسه گفت:«ترکمنستان و عربستان سعودی در جمله کشورهای شامل اند که ذخایر عظم منابع طبیعی دارند که شرایط مناسب برای همکاری بین الدولتی در عرصه مواد سوخت و انرژی و همچنان در سکتورهای دیگر فراهم می سازد».
فوند انکشاف سعودی به خواهش در پست الکترونی در مورد تائید یا تبصره بر بیانات ترکمنستان پاسخ نداد. شخصیت های رسمی در ترکمنستان تدقیق نه ساختند که چقدر پول را عربستان سعودی و برای کدام قسمت پروژه تخصیص داده است.
خط لوله گاز TAPI — پروژه بسیار جاه طلبانه است. خط لوله گاز به طول 1814 کیلومتر باید از بزرگترین معدن گالکینیش در ترکمنستان تا شهر فاضیلکا در ایالت پنجاب هند تمید گردد. ظرفیت TAPI را 33 میلیارد مترمکعب گاز در سال تشکیل میدهد. از جمله این حجم هند و پاکستان هرکدام قصد خرید 14 میلیارد مترمکعب دارند و 5 میلیارد مترمکعب باقیمانده به افغانستان تخصیص می یابد.
ختم کار ساختمان خط لوله گاز در سال 2020 در نظر است، اگرچه به غیر از ترکمنستان هیچکدام از کشورهای شرکت کننده در این پروژه کارهای تمدید خط لوله را آغاز نکرده اند. برخی بدبینان حتی در مورد تحقق بخش ترکمنستان لوله گاز شک دارند. ژورنالیستان بین المللی را به محل ساختمان اجازه نمی دهند و رسانه های دولتی ترکمنستان کدام ثبوت های مستند پیشبرد کارها را ارایه نه کرده اند.
کمک مالی خارجی برای جبران مخارج ساختمان که مبلغ 10 میلیارد دالر تشکیل میدهد، ضروری بود. TAPI Pipeline Company کانسرتسیوم ساختمانی که رهبری این پروژه را بر دوش دارد، در جزیره مین راجستر شده و کمپنی دولتی «ترکمن گاز» باید 85% این مبلغ را در اختیار قرار میداد. در عین حال، تمام نشانه ها بیانگر آنند که خزانه ترکمنستان خالی است که نتیجه عدم توانایی مزمن اداره موثر اقتصاد و سقوط قیم جهانی مواد سوخت و انرژی می باشد. شرکت کنندگان دیگر کانسرتسیوم — Afghan Gas Corporation، Inter State Gas Systems پاکستان و GAIL هند — از نظر وجوه مالی با محدودیت ها مواجه می باشند و یا نمیخواهند خبر دهند که برای مصرف کردن چه مبلغ آماده اند.
در ماه اکتوبر سال 2016 ترکمنستان راجع به دریافت کردن کریدیت به مبلغ 700 میلیون دالر از بانک انکشاف اسلامی جهت تمویل مالی امور ساختمانی TAPI اعلام داشته بود. عشق آباد همچنان به کمک بانک انکشاف آسیایی که شورای مدیران آن در سال گذشته استراتیژی پنج ساله مشارکت با ترکمنستان را که برعلاوه مسایل دیگر، شامل «کمک» به TAPI می باشد، امید بسته است.
در اعلامیه بانک که در آن کدام ارقام مشخص یا جزئیات دیگر تذکر نه یافته، گفته شده:« بانک انکشاف آسیایی در آینده حمایت از پروژه را، منجمله، ممکن، از طریق دادن مشوره های مالی، کریدیت های غیرمستقل و تسهیلات در باره وام های موجود و همچنان از طریق تمویل سرمایه سهامی TAPI Pipeline Company ادامه خواهد داد».
مراسم آغاز کار ساختمان در افغانستان در تاریخ 23 فبروری پلان شده است. شخصیت های رسمی در کابل اعلام میدارند که همه چیز آماده است و به منفعت متوقعه 500 میلیون دالری که کشور از مدرک تعرفه های ترانزیت گاز بعد از فعال شدن لوله گاز دریافت خواهد کرد، چشم امید بسته اند.
طبق خبر طلوع نیوز، عبدالقدیر مفتی نماینده وزارت معادن افغانستان گفت:«ما اقدامات لازم در عرصه امنیتی اتخاذ کرده ایم و وجوه را برای تحقق پروژه در اختیار قرار داده ایم. در این جهت گروپ خاص کار میکرد».
ولی، طوریکه تحلیلگران که با دقت این پروژه را در طول سالیان زیاد زیر نظر دارند، می گویند، آغاز کار در افغانستان ممکن شروع اشتباهی ثابت گردد. برای اعمار و حفاظت لوله در خاک افغانستان مبلغ هنگفت پول ضرور است. کابل قبلاً اعلام داشته بود که 7 هزار نفر لوله گاز TAPI را حفاظت خواهند کرد.
لوکا انچیشی، استاد تحقیقات در باره آسیای مرکزی پوهنتون گلازگو گفت:«اگر بخش افغانی در هرصورت اعمار شود، مسایل بسیار جدی در باره پول جهت تامین امنیت در تمام مسیر TAPI که از یکی از مناطق بسیار بی ثبات افغانستان عبور میکند، باقی می ماند. من تا به حال معلومات کهنه نشده راجع به نرخ ها و حجم گاز که پاکستان و هند خریداری خواهند کرد، نه دیده ام».
اطمینان که ماموران افغان نشان میدهند واقعاً هم با واقعیت ها در محل مطابقت ندارد. تحقیقات اخیر که بی بی سی انجام داده، تائید کرده که طالبان تقریباً در 70% خاک کشور فعالیت مینمایند. برعلاوه این، برخی مناطق که از طریق آنها TAPI عبور میکند، مستقیماً توسط افراد مسلح ضدحکومتی کنترول میشوند.
علاوه بر این، مسایل مربوط به تامین امنیت نه تنها در افغانستان وجود دارند. در ایالت بلوچستان پاکستان نیز بین نیروهای حکومتی و اقوام محلی، منجمله نسبت مطالبه تخصیص منابع بیشتر مالی کشور، برخوردها جریان دارند.
به گفته انچیشی، در پشت اطلاعات راجع به دادن وجوه از طرف عربستان سعودی شاید کدام چیزی دیگر پنهان شده باشد.
او گفت:«شرکت عربستان سعودی میتواند به کانسرتسیوم که با مشکلات مالی روبرو می باشد،.جوه اضافی در اختیار قرار دهد، ولی در این مورد کارهای ساختمانی، ممکن، فقط پرده دود باشد که تقسیم غیرشفاف تمویل مالی TAPI را پنهان میکند».
در پاکستان کمپنی Inter State Gas Systems — عضو کانسرتسیوم TAPI — پنج تاپ منجر را گویا بعد از تلاش آنها جهت افشانمودن فعالیت های غیرمجاز در چارچوب موافقت نامه راجع به TAPI، برکنار نموده است.
بر پروژه ،TAPI با درنظرداشت مسیر آن، تصورات جیوپولیتیکی نیز تائثیر میکنند. منجمله، دشمنی دیرینه بین هند و پاکستان پیوسته تحقق پروژه را تهدید می کند.
برعلاوه این، ایران، بازیگر بزرگ دیگر گار، نیز میخواهد لوله خود را در این منطقه اعمار کند.
تاخیر تحق لوله گاز «ایران — پاکستان — هند» که در اوایل سال های 1990 قرن گذشته مورد بحث قرار داشت، حتی مسایل TAPI را تحت الشعاع قرار میدهند. باوجو این همه، تهران بر آن پافشاری میکند که پروژه تحقق خواهد یافت و TAPI مبارزه رقابتی را خواهد باخت.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران در تاریخ 30 جنوری اعلام داشت:«تحقق پروژه (TAPI) کمتر محتمل به نظر میرسد».
زنگنه همچنان اشاره نمود که TAPI ممکن تلاش عربستان سعودی و ایالات متحده به جهت برهم زدن اهداف ایران باشد.
او گفت:« در نهایت امر، همه موانع که متوجه تحکیم مواضع ایران در بازار جهانی انرژی می باشند، با ناکامی مواجه خواهند شد».
