باوجود تردیدهای زیاد در باره چارچوب ملاقات از جانب کابل و واشنگتن، در این مذاکرات نمایندگان 11 کشور حضور داشتند. برای اولین بار به گردهمایی بین المللی طالبان* افغانستان دعوت شده بودند. چیزی بسیار مهم اینست که شورشیان با نمایندگان مقامات افغانستان مذاکره نمودند.
اگرچه حکومت کابل رسماً در مذاکرات شرکت نه داشت، حضور اعضای شورای عالی صلح که پاسخگوی طرح پلان حل صلح آمیز می باشد و رهبران جداگانه افغان اهمیت زیاد داشت. امریکا به این ملاقات ناظران خود را اعزام کرده بود. اگرچه این کنفرانس امکان برآمدن از بنبست را فراهم نه ساخت، بازهم مناسبات بین طرفین را تا اندازه گرمتر ساخت. این ملاقات بدون تردید به ظفر دیپلوماتیک برای طالبان افغانستان مبدل گشت.
واضح است که «چارچوب مسکو» را نباید به مثابه ابتکار موازی صلح بررسی کرد. این چارچوب قبل از همه جهت ایجاد تفاهم متقابل بین جناح های درگیر در منازعه مدنظر گرفته شده است. این ابتکار با تحرک معین در سیاست روسیه مصادف بود: روسیه بیش از این فقط نسبت به حوادث جاری از خود واکنش نشان نمی دهد و نقش بازیگر هرچه فعالتر در افغانستان و بطور کل در منطقه بردوش گرفته است. منطقوی شدن سیاست روسیه نسبت به افغانستان از تغییر آرایش قوا در این منطقه ناشی میگردد.
اگرچه این کنفرانس به اولین اقدام مبدل گشت که به آن مسکو رسماً «طالبان» افغانستان را دعوت کرده بود، آنها قبلاً نیز باهم تماس ها برقرار نموده بودند.
در سال های اخیر روسیه در امور افغانستان فعالانه شرکت مینمود. مسکو با کشورهای منطقه، بشمول چین، پاکستان، ایران و هند یک سلسله مشورها انجام داده بود. دلچسپ اینست که افغانستان در دو ملاقات قبلی شرکت نه داشت و این باعث تردید در مورد پیروزی این ابتکار گردید. آخرین ملاقات در سال 2017 برگزار شده بود. دلیل اساسی این ابتکار نگرانی روزافزون از این بابت تشکیل میدهد که بحران افغانستان میتواند بر ثابت در منطقه تائثیر منفی بجا بگذارد. روسیه از همین سبب جهت تقویت نفوذ دیپلوماتیک خود در زمینه ناامیدی روزافزون به ارتباط اینکه امریکا نتوانسته صلح را به افغانستان برگرداند، تلاش می ورزد.
نگرانی در باره تهدید از جانب «دولت اسلامی»* که میتواند نفوذ خود را در این کشور جنگ زده افزایش دهد، به علت دیگر مبدل گشته است. ابتکار روسیه در باره ایجاد ایتلاف منطقوی جهت مقابله با داعش به آرایش نو قوا در منظره در حال تغییر سیاسی اشاره میکند. ولی گمان نمیرود که این بازیگران در صورت عدم حضور جناح های اساسی منازعه بر نتائیج مهم دست یابند. باوجود این، ملاقات «چارچوب مسکو» هفته گذشته با شرکت «طالبان» و برخی نمایندگان بانفوذ افغان موئثر ثابت شد.
پاکستان با هراس های مسکو همنوا می باشد و امیدهای معین را به این چارچوب بسته است که ممکن، طالبان افغانستان را به نشستن به دور میز مذاکرات متقاعد خواهد ساخت. اما این کار، با درنظرداشت اوضاع و احوال و پرابلم های زیاد، ساده نخواهد بود.
اگرچه «طالبان» در چند سال اخیر مواضع شان را در صحنه نبرد تحکیم بخشیده، ولی در موضعگیری آنها تغییر کمتری دیده میشود. این گروه در اعلامیه خود خاطرنشان ساخته که شرکت در ملاقات مسکو به پیشبرد مذاکرات «با کدام یک از جوانب» هیچگونه ارتباط نه دارد.
جالب اینکه روسیه زمان این ابتکار مطرح ساخته، وقتیکه اداره ترامپ با پیشبرد مذاکرات مستقیم با «طالبان» موافقه کرده است. این ثبوت تغییرات مهم در موضعگیری امریکا می باشد که مدت زمان طولانی پافشاری میکرد که مذاکرات باید با حکومت در کابل صورت گیرند.
اگرچه رئیس جمهور اشرف غنی اصولاً با مذاکرات مستقیم بین امریکا و «طالبان» موافقه نموده، طبق برخی اطلاعات، او را از ملاقات اخیر باخبر نه ساخته بودند که باعث نارضایتی ماموران حکومت افغانستان گردید.
سه ماه قبل سابقه دار دیپلوماسی امریکا زلمی خلیزاد افغان تبار به صفت نماینده ویژه امریکا در افغانستان به منظور متقاعد ساختن «طالبان» جهت نشستن به دور میز مذاکرات، توظیف گردید. او برای مذاکرات شخص مطلوب شنخته شده. بعد از مذاکرات که در ماه اکتوبر در دوحه صورت گرفتند، واشنگتن اعلامیه رسمی منتشر نه ساخت. اما در اعلامیه طالبان گفته شده که این ملاقات به مسایل ختم اشغال و طرح حل صلح آمیز منازعه در افغانستان وقف شده بود.
شورشیان از پیشبرد مذاکرات با کابل امتناع ورزیدند. آنها همچنان لغو تحریمات سازمان ملل متحد را مطالبه کردند که بر رفت و آمد رهبران «طالبان»، بشمول پنج طالب که از زندان گوانتانامو در سال 2014 رها شده، قیودات وضع میکنند. موضعگیری طالبان به ارتباط پیروزی های جنبش در میدان های نبرد سخت تر شده است.
در عین حال گفته شده که قتل جنرال عبدالرازق، قوماندان پولیس قندهار و دو مامور بلند رتبه میتواند دور بعدی مذاکرات بین امریکا و نمایندگان «طالبان» را با تهدید مواجه سازد. حمله متهورانه بر شرکت کنندگان کنفرانس در مورد مسایل امنیتی — که در آن نمایند بلندپایه نیروهای مسلح امریکا نیز حضور داشت — چند روز بعد از آن صورت گرفت، وقتیکه خلیلزاد با رهبران «طالبان» در دوحه ملاقات نمود. «طالبان» ضمن برعهده گرفتن مسوولیت حمله، اعلام داشتند که باید جنرال سکوت میلر (Scott Miller) قوماندان نیروهای امریکا و ناتو در افغانستان قربانی آن میشد.
باوجود این همه هیچگونه علل برای این پیشبینی وجود ندارند که قتل جنرال عبدالرازق موضعگیری اداره امریکا را در مساله تشریک مساعی با طالبان تغییر دهد.
اگرچه ملاقات در مسکو بعضی نتائیج مثبت به بار آورد و امکان گردهم آوردن نمایندگان «طالبان»، رهبران افغان و نمایندگان کشورهای منطقه در یک محل فراهم ساخت، ولی طرح پلان حل بحران افغانستان بدون شرکت امریکا ناممکن است. فیصله امریکا در باره پیشبرد مذاکرات مستقیم با «طالبان» — بدون شک، گام به پیش است، اما آنها تا به حال پلان ندارند که به سلسله مذاکرات منسجم منجر گردد.
*«دولت اسلامی»، «طالبان» — سازمان های تروریستی، ممنوع در فدراسیون روسیه — تبصره مدیریت مسوول.
