وضع بشری در افغانستان که بار جنگ چندین ساله با تروریزم را بر دوش میکشد، روز به روز وخیمتر میشود. در حالیکه نیروهای افغان و خارجی بر حل عرصه نظامی پرابلم کار میکنند، ساختارهای بشری سهم قابل ملاحظه خود در ثبات بخشیدن اوضاع و دفاع از باشندگان محلی ایفا میکنند. جان بیسیلینک رئیس هیات دوکتوران بدون سرحد (MSF) در افغانستان در مصاحبه با خبرگزاری «ریا نووستی» معلومات داد که چگونه حالا در کشور اوضاع در عرصه حفظ الصحه انکشاف می یابد و این سازمان در آینده نزدیک تحقق کدام پروژه های را پلان میکند و چه کسی امنیت کارمندان هیات را تامین میکند.
در حال حاضر وضع بشری در افغانستان چگونه انکشاف می یابد؟ آخرین تمایلات در این عرصه چگونه اند؟
سازمان ما پروژه های مختلف در شش ولایت افغانستان روی دست دارند. تجربه کار در این مناطق نشان میدهد که طی 10 سال اخیر وضع در عرصه صحی بدتر شده و دسترسی باشندگان بر خدمات باکیفیت صحی هرچه بیشتر محدود میگردد.
مردم به مراکز صحی ما می آیند و گاهی راه چندین ساعته را طی میکنند، چون در آنجا، جای که آنها زندگی میکنند، دریافت کمک ناممکن است. ما نظرسنجی را انجام نمودیم: 50-55% مریضان ما اعلام داشته که در مناطق بود و باش آنها شفاخانه وجود ندارد. از یک طرف، نسبت منازعه دوامدارد در کشور مردم به ترک کردن خانه های شان مجبور میگردند و در شفاخانه ها پرسونل و ادویه کفایت نمی کند. از طرف دیگر — حمایت مالی از حفظ الصحه هرچه بیشتر کاهش می یابد. این دو عامل مشکلات زیاد ایجاد میکنند و به آن منجر میشوند که نیازمندی به خدمات با کیفیت طبی در حال حاضر بسیار بلند است.
در شرق افغانستان، جای که ما پروژه حمایت از طفل و مادر داریم، ما در حدود 40% تعداد مجموعی زایمان را همراهی میکنیم — فقط به خاطری که خدمات مجانی و باکیفیت طبی را پیشنهاد کرده میتوانیم. قابل یاداوری است که در کشور یکبار دیگر تدریجاً فیس در بدل انجام کمک طبی وضع میگردد. صحبت بر سر مبالغ بزرگ مطرح نمی باشد، ولی، بادرنظرداشت اینکه که در اینجا شهروندان چقدر پول دریافت میکنند و به چه تعداد آنها در زیر خط فقر به سر می برند، ما هراس داریم که وضع امور در این عرصه هنوز هم شدیداً بدتر شده خواهد رفت.
چند فیصد باشندگان افغانستان بر کمک اساسی طبی دسترسی نه دارند؟
پیشبرد چنین احصائیه بسیار دشوار است، چون سازمان ما در همه ولایات وجود نه دارد. وقتیکه مردم به ما مراجعه میکنند، ما میتوانیم محاسبه کنیم و بپرسیم که چرا آنها فقط به مراکز ما می آیند و نه به آنهایی که در محلات مسکونی آنها قرار دارند. اما ارزیابی منظره به مقیاس تمام کشور بسیار دشوار است.
ما می بینیم که بسیاری افغانان به کمک طبی شدیداً نیاز دارند. ما همچنان می بینیم که این مردم به شفاخانه بسیار ناوقت مراجعه میکنند، چون راه آنها چندین ساعت را در بر میگیرد و بعضاً آنها به عبور از خط جبهه مجبور میگردند. اما اینکه وضاع کلی در کشور از چه قرار است، من گفته نمی توانم.
در کدام ولایات افغانستان امروز وضع بسیار سنگین حفظ گردیده است؟
پروژه های ما اصلاً در همان مناطق وجود دارند که باشندگان آنها بیشتر از همه به کمک نیاز دارند. ولی، اگر بطور کل صحبت نمود، نیازمندی به خدمات طبی در همه کشور بلند است.
چه چیز دشواری های بیشتر در کار شما در افغانستان بوجود می آورد؟
ما، به مثابه سازمان طبی، اکثراً با محدودیت منابع مواجه میگردیم. بطور مثال، در شرق کشور ما شفاخانه داریم که میتواند بطور اوسط 2000 نفر در ماه بپذیرد. تعداد واقعی آنهایی که به کمک نیاز دارند، در عین حال 2400 — 2500 نفر است. تعداد هرچه بیشتر مردم فقط به ما مراجعه میکنند، چون کیفیت خدمات در شفاخانه های دیگر پائین است. ولی نیازمندی های این مردم به مراتب بالاتر از آنند که ما پیشنهاد کرده میتوانیم. این مشکل بزرگ است.
قبل از آنکه فعالیت در کدام منطقه افغانستان راه اندازی شود، شما باید تائید تمام طرفهای درگیر در منازعه کسب کنید؟
اگر بطور کل صحبت نمود، « دوکتوران بدون سرحد» با همه دیالوگ حفظ میکند. اگر شما میخواهید در هر منطقه حضور داشته باشید، شما باید حتماً با همه طرفهای درگیر مذاکره نمائید. آنها باید بفهمند که شما کی هستید، برای چه در اینجا قرار دارید و اصول کار شما چیست. ما — سازمان مستقل هستیم که با هیچکدام از حکومات مربوط نیستیم. بطور کل، از ما در آن مناطق، جای که ما کار میکنیم، بسیار خوب استقبال میکنند. کار تقریباً 40 ساله در افغانستان به ما کمک زیاد میکند.
آیا گروه های مسلح وظایف شما را میدانند؟
ما کمک ها را از کمک کنندگان خصوصی دریافت میکنیم، نه از حکومت افغانستان یا کدام حکومت دیگر. بی طرفی و شفافیت — دو خصوصیت کلیدی اند که به ما در کار ما در اینجا کمک میکنند.
چه کسی امنیت شما را تامین میکند؟
در اصل، همه. ما مجبوراً با همه: از رهبران جوامع محلی تا والیان، ماموران وزارت صحت عامه و نمایندگان گروه های مسلح، همکاری مینمائیم. با انجام کمک طبی، ما خود تضمینات امنیت خود را ایجاد میکنیم. برای ما مهم است، تا ما را همه، با کسانی که تماس داریم، بپذیرند.
آیا شما مساعی خود را حکومت افغانستان هماهنگ می سازید؟
آنها از ما حمایت نمی کنند، اما بلی، ما مساعی مان را هماهنگ می سازیم. این برای آن ضروری است، تا کار دوگانه انجام نه داد. هماهنگی با مقامات به سطوح مختلف صورت میگیرد: آنها میدانند که ما چه میکنیم و در کجا قرار داریم. باوجود این، ما در کار خود مستقل باقی می مانیم.
در برخی شفاخانه ها ما باهم یکجا کار میکنیم — در آنجا دوکتوران از MSF و هم از دولت وجود دارند. در عین حال تمویل مالی و ادویه جات ما جداگانه اند. ما خود را مستقلانه تامین میکنیم.
در سال 2015 در نتیجه ضربات نقطوی نیروی هوایی امریکا مرکز معالجه صدمات شما در قندوز تخریب گردیده بود، ده ها نفر کشته شدند. حالا اعمار شفاخانه نو جریان دارد. تحقق این پروژه در کدام مرحله قرار دارد؟
وزارت صحت عامه افغانستان برای ما قطعه خوب زمین تخصیص داد، حالا در آنجا تیم های ما کار میکنند. این وقت زیادی را مطالبه میکند. همین اکنون کار ساختما جریان دارد و پروسه روبه ختم شدن است. ما همین اکنون دیزاین و پلان عمومی داریم. موازی با این، در قندهار ما شفاخانه برای مریضان توبرکلوز اعمار میکنیم. به این ترتیت، ما همزمان دو پروژه بزرگ را تمویل میکنیم. برعلاوه آنها، پروژه های دیگر نیز وجود دارند.
چقدر وقت را مورد توافق قراردادن پروژه شفاخانه نو با مقامات در بر گرفت؟
گفتن این دشوار است، چون مذاکرات به سطوح مختلف جریان داشتند. مذاکرات در باره زمین، به گونه مثال، چند ماه وقت ما را گرفت. برعلاوه این، ما به اوردن کارمندان به آنجا ضرورت داشتیم. ما بسیار خوش هستیم که توانستیم پروسه را راه اندازی کنیم و امیدواریم که در نیمه دوم سال 2019 بتوانیم اولین مریض را بپذیریم.
ما میدانیم که در شمال افغانستان بسیاری مردم به توانبخش بعد از صدمات نیاز دارند. شفاخانه ما به این وظیفه نه تنها در قندوز، بلکه در ولایات دیگر مساعدت خواهد کرد. هدف ما — ختم هرچه زودتر این پروژه است، از همینرو ما به سطوح مختلف مذاکرت پیش می بریم.
مساله عمده که ما را در حال حاضر نگران می سازد — این پرابلم کاهش کیفیت و دسترسی باشندگان بر خدمات طبی در تمام خاک افغانستان است. این امر باعث نگرانی میگردد که سازمان های که خدمات عرضه میکنند، برای آن باهم مسابقه میکنند که کی این کار را در بدل پول کمتر انجام میدهد. ما هراس داریم که در این زمینه کیفیت خدمات طبی هرچه بیشتر پائین خواهد شد.
