دیوان کیفری بین المللی با آغاز تحقیقات درباره ارتکاب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در افغانستان موافقت کرد اما امریکا این سازمان را غیر قانونی خواند. این وضعیت گویای احتمال اندک به ثمر رسیدن این تحقیقات است.
بر اساس حکم قضات تجدید نظر دیوان قرار است درباره جرائم احتمالی که از اول می سال 2003 میلادی در افغانستان انجام شده است و از جمله نقش احتمالی سربازان آمریکایی حاضر در افغانستان در این جنایات، تحقیق شود.
به این ترتیب عملکرد نیروهای آمریکا از زمان حمله به طالبان در افغانستان زیر ذره بین دیوان کیفری بین المللی قرار خواهد گرفت.
این تحقیقات علاوه بر بررسی نقش نیروهای نظامی و اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا، نقش نیروهای طالبان و نیروهای دولت افغانستان در جنایات جنگی را مورد بررسی قرار خواهد داد.
دیوان کیفری بین‌المللی در حالی از آغاز تحقیقات درباره جنایات جنگی در افغانستان خبر می دهد که مایك پومپئو، وزیر امور خارجه امریكا از تصمیم دادگاه بین‌المللی كیفری مبنی بر مجوز تحقیق در مورد اتهامات جنایات جنگی امریكا در افغانستان به شدت انتقاد كرده است.
آقای پومپئو دیوان بین‌المللی را «یک نهاد یاغی، غیرقانونی و به اصطلاح دادگاه» خواند و گفت که این امر «متأسفانه تاییدی است به هر اتهام فسادی که منتقدان این نهاد در طول سه دهه گذشته علیه آن وارد کرده‌اند».
پمپئو گفت: «فیصله غیر مسٌولانه فقط چند روز پس از امضای یک توافق تاریخی که شانس خوب برای صلح افغانستان است، صادر شده است».
آمریکا از چه چیزی می ترسد؟ چرا آنها مانع تحقیقات و بررسی جنایات جنگ در افغانستان می شوند؟
عزیز رفیعی فعال مدنی و رئیس مجمتع مدنی افغانستان در صحبت با اسپوتنیک ضمن ابراز نظر دراین مورد گفت:
«به باور من دادگاه بین المللی لاهه یک دادگاه جهانی است که بر اساس نورم ها و پرنسیب های بین المللی و به موافقه سازمان ملل ایجاد شده و همه کشورهای جهان در جنگ های داخلی و جنگ های خارج از مرز های شان مکلف هستند که از جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و همچنان نسل کشی ها پاسخگو باشند و هیچ ممانعت قانونی موجود نیست که این موضوع در افغانستان بررسی شود».
این فعال جامعه مدنی افغانستان میگوید کسانی که عملاً جنایت کرده و دست شان به خون مردم آلوده است، اعمال شان جنایتکارانه و جنایتبارانه بوده و اعمال جنایتکارانه خود را جزو افتخارات خود می‌دانند ، باید محاکمه شوند.
«افغانستان کشوری است که در چهار دهه گذشته متاسفانه بیشترین جنایات جنگی در آن اتفاق افتاده. این کشور شاهد بیشترین جنایات جنگی از جمله نسل کشی و هم جنایات علیه بشریت بوده است. ما باور داریم که اتفاقاتی علیه بشریت و جنگ های متعدد در افغانستان اتفاق افتیده و تمامی طرف های درگیر از جمله ایالات متحده در آن دخیل بوده اند. ازآنجایی که ایالات متحده یکی از طرف های جنگ در افغانستان بوده و دربرابر این دادگاه پاسخگو است بنابراین ما طرفدار فشار ایالات متحده بالای این محکمه نیستیم و امیدوار هستیم که این دادگاه برای تأمین عدالت و استقرار صلح پایداردر افغانستان اقدامات شان را ادامه دهند».
مسوول جامعه مدنی افغانستان در اخیر گفت که در مورد طرف های جنگی در افغانستان و چگونگی عملکرد آنها، اسناد و شواهدی موجود است و امید دادگاه لاهه موفق شود تا این اسناد را بررسی کند.
در همین حال، جنرال عتیق الله امرخیل کارشناس مسائل نظامی افغانستان ضمن ابراز نظردر این رابطه به اسپوتنیک گفت، امریکا همیشه به قدرت خود متکی است نه بالای قوانین بین المللی و افزود:
«بر اساس قوانین و مقررات بین المللی، جنایات جنگی صرف نظر ازاینکه در کجا اتفاق افتاده، باید در دادگاه کیفری لاهه بررسی شود و در این دادگاه برای هیچ کشوری سیستم معافیت وجود ندارد. اما وزیر امور خارجه آمریکا با نشان دادن واکنش تند و اظهار مخالفت با تصمیم دادگاه کیفری لاهه بار دیگر از ابزار "زور و فشار" استفاده کرد».
به عقیده این نظامی افغان، از آغاز جنگ آمریکا در افغانستان؛ نظامیان این کشور و دیگر گروه ها، جنایات جنگی زیادی را در کشور ما انجام دادند. بررسی این جنایات و تامین عدالت بسیار مهم است، حد اقل خانواده ها و نزدیکان افرادی که این جنایات را متحمل شده اند تا اندازه‌ای تسکین خواهند شد. اگر بررسی این جنایات صورت نگیرد، در اینده نسل های بعدی شاهد جنایات بدتری خواهند بود و باور به دموکراسی و عدالت بیشتر ازبین خواهد رفت.
شایان ذکر است که تاکنون بیش از 790 شکایت‌نامه به نمایندگی از یک میلیون و 700 قربانی جرائم و جنایات جنگی علیه بشریت در طی نزدیک به دو دهه جنگ در افغانستان به دیوان بین‌المللی کیفری ارسال شده است.
کمیسیون حقوق بشر افغانستان از این تصمیم دیوان بین‌المللی کیفری استقبال کرده و آن را گام مهمی در جهت برقراری عدالت در جنگ طولانی در افغانستان عنوان نموده است.
