الشرق الوسط (عربستان سعودی): جهان بعد از پاندیمی چگونه خواهد بود؟

مورخ- شرق شناس مشهور ویتالی نااومکین سعی نموده جهان بعد از پاندیمی را بررسی کند که چه شکلی خواهد داشت، چه کسی برای خود رهبری را تامین خواهد کرد و چه چیز در انتظار منطقه شرق نزدیک قرار خواهد داشت. به گفته اکادمیسین اکادمی علوم روسیه، همه ما باید برای سالهای متمادی به فاصله اجتماعی عادت کنیم و آنچه به جهان بطور کل مربوط میگردد، پس آن مانند گذشته نخواهد بود.

بعد از پایان پاندیمی کرونا ویروس که دیر یا زود رخ خواهد داد، جهان ما مانند گذشته نخواهد بود. با تجزیه و تحلیل تغییرات عمیقی که امروز در سراسر جهان رخ می دهد، می توان به این نتیجه رسید. شکی نیست پاندیمی که اقتصاد کشورها، صحت شهروندان، زندگی اجتماعی آنها و حتی سیستم سیاسی جهان را با تهدید مواجه ساخته، پیامدهای دراز مدت خواهد داشت.

یکی از جدی ترین این عواقب، تغییرات اساسی در سیستم جهانی است. ویلیام برنس رئیس بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی، به این نظر است. به گفته وی، نظم بین المللی لیبرال کمتر لیبرال خواهد شد و نظم کمتر خواهد داشت. نقش کم رنگ ایالات متحده ممکن به یکی از ویژگی های مهم جهان جدید مبدل گردد و این روند قبلاً آغاز شده است. به گفته ناتالی توچی، مدیر انستیتوت روابط بین الملل در روم، شیوع بیماری همه گیر کرونا ویروس دقیقاً در لحظه ای رخ داد که هژمونی امریکا به مثابه یگانه ابرقدرت بطور ناگزیر به پایان خود رسید.

کشورهای شرق نزدیک در فرایند شکل گیری نظم چند قطبی جدید شرکت خواهند کرد که در آن ممکن خودخواهی ملی، حمایت گرایی، محدودیت ها و کنترول بیشتر بر شهروندان وجود داشته باشد. واضح است که متوقف ساختن پروسه جهانی شدن غیرممکن است، اما می توان آن را در یک چارچوب مشخص قرار داد که در رابطه با آن این شوخی غم انگیز به وجود آمده: « برای اینکه همه بتوانیم با پاندیمی مقابله کنیم، باید از یکدیگر فاصله بگیریم».

روشن است که نظم بین المللی جدید چند قطبی خواهد بود و قدرت چین بسیار سریع در حال رشد است که بدون شک خطر اصلی برای واشنگتن است. موقعیت سایر کشورهای در حال انکشاف تقویت خواهد شد. چین علیرغم آغاز رکود اقتصادی، مانند سایر کشورها، در طول این پاندیمی توانایی استثنایی در جهت تغییر مجدد سریع شرکت های خود را نشان داد: آنها بلافاصله تولید تعداد زیادی دستگاه های تنفس، ماسک های طبی، لباس های حفاظتی و سایر کالاها و تجهیزات لازم آغاز کردند. چینی ها کاری انجام داده اند که دیگران نمی توانند انجام دهند، به همین دلیل امروز به کشورهای دیگر کمک می کند. باید گفت که روسیه نیز کمک به جهان، از جمله کشورهای توسعه یافته مانند ایتالیا، را آغاز کرد. چند روز پیش، پیکن گروهی از دکتران مجرب را به مسكو اعزام كرد، تا در مبارزه با كرونا ویروس به آن كمك كنند. او (چین) همه را با این واقعیت که به جلوگیری از انتشار ویروس با سرعت نسبتاً زیاد قادر شد، حیرت زده ساخت، اگرچه صحبت در مورد پیروزی نهایی خیلی زود است.

می توان پیش بینی کرد که پس از بیماری همه گیر در شرق نزدیک، بیش از هر زمان دیگر، نقش روزافزون پیکن در امور جهانی در نظر گرفته خواهد شد. ولی هنوز مشخص نیست که چین چگونه خواهد توانست اجرای طرح های جهانی خود، از جمله پروژه "یک کمربند - یک راه" را در زمینه اقتصاد و حمل و نقل از سر بگیرد. البته تا هنوز صحبت راجع به چین به مثابه کاندید اصلی برای نقش رهبری جهانی بسیار زود است که از نظر بسیاری از کشورها از جمله دولت های شرق نزدیک جای ایالات متحده را خواهد گرفت. در اینجا ما در مورد سناریو صحبت می کنیم، اگر در نظم جدید جهانی نقش عمده را یک قدرت بازی خواهد کرد.

اتحادیه اروپا و روسیه از تشدید بحران در روابط ایالات متحده و چین نگران هستند. جنگ تجاری پایان نه یافته و حملات شدید واشنگتن به پیکن به دلایل مختلف ادامه می یابد و مقامات چینی آنها را بی پاسخ نمی گذارند و اداره امریکا را به گسترش کرونا ویروس متهم کرده و رئیس جمهور امریکا را به استفاده افاده "ویروس ووهان" به جای "coronavirus"  متهم می کند.

هنگامی که چین اقدامات بسیار سختی را برای مقابله با این بیماری همه گیر، از جمله قرنطین شدید انجام داد، حکومت های غربی آن را به شدت مورد انتقاد قرار دادند. ولی فقدان تدابیر محدودکننده به موقع در کشورهای بزرگ اروپایی منجر به پیامدهای غم انگیز در ایتالیا، اسپانیا و فرانسه شد. و روسهایی که از این کشورها بازگشتند در اولین هفته های گسترش کروناویروس در روسیه به یکی از منابع اصلی عفونت تبدیل شدند.

طوریکه به همه بخوبی معلوم است، مسکو به سرعت اقدامات محدودکننده اتخاذ کرد.

علاوه بر این، مقامات روسیه اقدامات بی سابقه ای را جهت حمایت از آسیب پذیرترین اقشار باشندگان، از جمله کسانی که شغل خود را از دست داده و خانواده های بزرگ اتخاذ کرده که رسانه های غربی بر آن چشم پوشی میکنند. بالاخره، رهبری در مورد تخصیص بودجه برای پرداخت های اضافی به کلیه پرسونل طبی تصمیم گرفت.

پاندیمی به همه نشان داد که سیستم های درمانی بسیاری از کشورها آماده مقابله با چنین ویروس ها نیستند. در نتیجه می توان انتظار داشت که بسیاری از کشورهای پیشرفته به اتخاذ اقدامات لازم و تغییر سیاست های بهداشتی خود مجبور خواهند شد. کارشناسان روسی از این هراس دارند که موج بیماری همه گیر افریقا را فرا خواهد گرفت، جای که متوقف ساختن آن دشوار خواهد بود. واضح است که از طریق افریقای شمالی این موج به شرق نزدیک سرایت خواهد کرد و در این صورت توجه خاصی باید به اردوگاه های پناهندگان مبذول گردد.

جنبه بسیار حساس فاصله اجتماعی همه آن چیزهای است که به زندگی مذهبی مردم مربوط است. آنچه که واقعاً در این شرایط امیدوارکننده است، ارزیابی درست تهدید تجمع کتلوی شهروندان توسط رهبران جامعه و سران کشورها و اتخاذ اقدامات جسورانه برای جلوگیری از چنین تجمعات است. خطرات ناشی از شیوع مجدد بیماری همه گیر ما را وادار می کند که در هر زمان به محدودیت ها برگردیم.