به گزارش اسپوتنیک، به نقل از خبرگزاری نشانه حدود دو هزار خانوادۀ ترکمن‌تبار در ولسوالی «خواجه دو کوه» در ولایت جوزجان رسم و رواج نیاکان خود از جمله خانقاه‌داری، مدرسه‌داری و مهمان‌داری را پاس می‌دارند. این خانواده‌ها که در اطراف خانقاه خلیفه قزل‌ایاق زنده‌گی می‌کنند، در ماه رمضان برای ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر افطاری آماده میسازند و می‌گویند که این فرهنگ برای سالها در میان آنان رواج داشته است.
این روستا و خانقاه زمانی ساخته شد که درست صد سال پیش بزرگی از قوم ترکمن به نام حاجی عابد نظر مشهور به خلیفه «قزل‌ایاق» از بخارا عبور کرد و در منطقه‌یی در ولایت جوزجان مسکن گزید.اکنون این منطقه به نام روستای خلیفه قزل‌ایاق نامیده می‌شود.
در مدرسۀ این خانقاه پسران و دختران آموزش‌های دینی می‌بینند. باوجودی که در سال‌های پسین نصاب درسی در مدرسه‌ها نسبت به گذشته تغییر کرده، اما هنوز هم در خانقاه خلیفه قزل‌ایاق اشعار مخدوم قلی فراغی، شاعر ترکمن، امیر علی‌شیرنوایی شاعر زبان پارسی – اوزبیکی و شاعران دیگری همچو حافظ و سعدی به شاگردان تدریس می‌شود. نصابی که در بیش‌تر مدرسه‌های کشور از بین رفته است. آموزه‌های ادبی – فرهنگی مدرسۀ این خانقاه را نسبت به بسیاری از مدرسه‌ها و خانقاه‌های دیگری متفاوت ساخته است.
عبدالحکیم مخدوم، کاکازادۀ خلیفه قزل‌ایاق در حال ادامۀ اجرای میراث فرهنگی حاجی عابد نظر است. او را نیز به نام خلیفه قزل‌ایاق می‌شناسند. این فرد روحانی می‌افزاید که چیز زیادی در پیوند به زنده‌گی خلیفه قزل‌ایاق و رفتارهای فرهنگی ترکمن‌ها در رسانه‌های افغانستان بازتاب نیافته، اما آقای مخدوم امیدوار است که نویسنده‌گان و فرهنگیان کشور بیش‌تر روی کارهای خلیفه قزل‌ایاق پژوهش کنند.
