به گزارش اسپوتنیک به نقل از دیجیاتو، شفقها پدیدههای طبیعی هستند که در قطبهای برخی سیارات منظومه شمسی تشکیل میشوند. این نورها زمانی به وجود میآیند که بادهای خورشیدی به مقناطوسفر سیارهای اصابت کند و مقداری از آن یونها به اتمهای اتمسفر آن سیاره برخورد کنند.
میدان مقناطیسی مشتری 20 هزار بار قویتر از میدان زمین است و بنابراین مقناطوسفر آن چندین برابر بزرگتر است. اگر مقناطوسفر سیاره مشتری در شب دیده میشد، مشاهده میکردیم که ناحیهای چند برابر ماه زمین را پوشش میدهد. به همین دلیل، شفقهای مشتری بسیار قدرتمندتر از شفقهای زمینی هستند و انرژی آزاد شده آن در محدوده چندصد گیگاوات قرار دارد. این انرژی به اندازهای است که میتواند تمام بشریت را برای مدت کوتاهی بینیاز کند.
شفقهای مشتری پرتوهای ایکس غیرعادی از خود نشر میکنند. این پرتوها با برخورد یونهای خورشیدی با اتمهای گوگرد و اکسیجن قمر آیو مشتری به وجود میآیند. شفقهای پرتو ایکس مشتری مانند ساعت کار میکنند. هر کدام پالسهای مرتبی را در هر چند دقیقه میفرستند.
توضیح مکانیزم دقیق این پدیده برای 40 سال مشخص نبود. برای حل این مسئله محققان ناسا فضاپیمای جونو را به سیاره مشتری فرستادند. در همین حال، تلسکوپ فضایی XMM-Newton سازمان فضایی اروپا نیز در مدار زمین از راه دور شفقهای مشتری را بررسی میکرد.
دانشمندان متوجه شدند که پرتوهای ایکس شفقها با نوسانات منظمی در خطوط میدان مقناطیسی مشتری به وجود میآیند. این نوسانات موجی از پلاسما را در ابعاد سیارهای تولید میکنند. این موج پلاسمایی، یونهای سنگین را روی خطوط میدان مقناطیسی هدایت میکند تا به اتمسفر برخورد کنند و انرژی آزاد کنند. این انرژی به شکل موج الکترومقناطیسی در طول موج پرتوی ایکس آزاد میشود.
The 40-year-old mystery of what causes Jupiter’s X-ray auroras has been solved. For the first time, planetary astronomers have seen the entire mechanism at work – and it could be a process occurring in many other parts of the Universe too.
— Paul Stevenson 💙 (@hauntedmagazine) July 9, 2021
Credit: @esa, @NASA, Yao, Dunn pic.twitter.com/DnYzp6UpvL
امواج پلاسمایی مشابهی نیز شفقهای زمین را به وجود میآورند. با اینکه مشتری از هر لحاظی از زمین بزرگتر است، مکانیزمی که شفقهای مشتری را به وجود میآورد کاملا مشابه مکانیزمی است که شفقهای زمین را تشکیل میدهد. چنین سرنخی میتواند پروسهای جهانی را برای شفقها در فضا پیشنهاد کند.
با این حال هنوز نمیدانیم که چرا خطوط میدان مقناطیسی مشتری به طور منظمی نوسان میکنند. احتمالا واکنش میدان مقناطیسی با بادهای خورشیدی یا جریانهای پلاسما با سرعت بالا در بین مقناطوسفر مشتری چنین نوساناتی را به وجود میآورند.