خطرقطع برق در فصل زمستان؛ کلید برق افغانستان در خانه همسایگان

 افغانستان از جمله اندک کشورهاي جهان است که ذخاير سرشار مواد سوخت و توان طبيعی برای توليد و صدور برق دارد اما کلید برق خانه‌های شهروندان کشور به دست کشورهای همسايه است.

تأمین برق به پایتخت افغانستان ممکن است قبل از شروع زمستان به دلیل عدم پرداخت قروض برای تأمین منابع از کشور های همسایه قطع شود.

شرکت برشنا می‌گوید که افغانستان 62 میلیون دالر از کشور‌های همسایه بدهکار است و این شرکت تلاش می‌کند تا راهکاری را برای پرداخت بدهی افغانستان پیدا کند.

• چرا افغانستان این همه بدهکار است؟  صحبت بر سر کدام راهکار مطرح است؟ آیا افغانستان قادر است قروض خود را پرداخت کند؟ و سرانجام افغانستان در تأمین برق به خودکفایی خواهد رسید؟

صفی‌الله احمدزی، سرپرست ریاست عملیاتی برشنا در صحبت با اسپوتنیک می‌گوید،  قبل از آمدن تحول جدید در افغانستان مردم پول برق خود را تحویل بانک ها نموده بودند، اما با آمدن تحول و سقوط حکومت سابق، مردم با شرایط بد اقتصادی روبرو شدند و از سوی دیگر بسیاری بازرگانان، مسوولان پیشین دولتی و زورمندان بل های برق خود را نپرداخته از کشور خارج شدند. این افراد بیش از دیگران - حدود 500 میلیون دالر قرضدار هستند.

«افغانستان هرماهه مبلغ 20 تا 25 میلیون دالر برق از کشورهای همسایه خریداری می‌کند و سالانه بیش از 270 میلیون دالر صرف خرید برق می‌شود، بنابراین حدود  62 میلیون دالر فقط بدهی دوماهه افغانستان است  که اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد طی دو هفته آینده این مبلغ به 85 میلیون دالر می‌رسد و تا اواخر ماه از 95 میلیون دالر هم فراتر خواهد رفت».

آقای احمدزی گفت، برای حل این چالش، شرکت برشنا در گام نخست از بانک های خصوصی تقاضای کمک کرد و بانک ها نظر به محدودیت های که شرایط کنونی فرا راه شان قرار داده است از کمک به این شرکت عاجزاند.

« بنابراین شرکت برشنا از یوناما درخواست کرده تا 90 میلیون دالر به افرادی که توان پرداخت مصارف برق شان را ندارند  کمک کند تا آنها بتوانند صرفیه های برق را تأدیه کنند.اگر یوناما صرفیه های برق مشتریانی را که بدهکار استند و توانایی پرداخت پول برق را ندارند، پرداخت کند، شرکت رسید آن پول را اجرا و پول کمکی از پیش انباشت شده یوناما را به تامین کنندگان برق به کشورهای ترکمنستان، تاجیکستان، ایران و ازبکستان پرداخت خواهد کرد. در صورتی که یوناما حاضر به پرداخت این پول نشود، آنان ناگزیرند با ارسال نامه هایی به این چهار کشور از آنها بخواهد که تا زمان پرداخت بدهی ها، برق افغانستان را قطع نکنند».

سرپرست ریاست عملیاتی برشنا گفت که  در حال حاضر شرکت حدود 50 میلیون دالر در اختیار دارد  و از سوی دیگر با جمع آوری عواید از بابت صرفیه ها، شرکت قادر به پرداخت بخشی از بدهی خود خواهد شد.

«همچنین با دافغانستان بانک صحبت صورت گرفته و این بانک از سازمان ملل متحد خواسته است تا در رفع بدهی به افغانستان کمک کند. علاوه براین در صورتی که فعالیت بانک های کشور دوباره به حالت عادی برگردد و شرکت بتواند عواید خود را به گونه معمول جمع‌آوری کند، برشنا قادر است مصارف خود را تأدیه نموده و برای تأمین برق کشور تا حدودی به خود کفایی برسد زیرا هم اکنون نیز افغانستان 22 در صد قادر به تولید برق است و 78 در صد از برق ازخارج وارد می‌گردد».

به گفته آقای احمدزی، افغانستان 22 در صد قادر به تولید برق است و 78 در صد از برق ازخارج وارد می‌گردد.

در همین حال، سیف الدین سیحون، استاد دانشگاه و آگاه اقتصاد راه حل این مشکل را به مصارف بودجوی افغانستان مرتبط می‌داند و می‌گوید که افغانستان یک بودجه تصویبی و یک بودجه انکشافی دارد.

«زمینه های متفاوتی موجود است و از کمک های بین المللی صحبت های شنیده می‌شود اما با جلوگیری از مصارف اضافی می‌توان این بدهی ها را پرداخت کرد. برخی پروژه  های انکشافی غیر ضروری نیز موجود است که به عوض این پروژه ها پول آن را می‌توان برای پرداخت بدهی برق استفاده کرد».

به گفته این متخصص، گزینه بخشش بدهی ها  را نیز می‌توان در نظر گرفت که میان کشور ها معمول است. وارد آوردن فشار بر مردمی که قادر به پرداخت هزینه های شان نیستند منطقی نیست، اما کمتر کردن هزینه ها راه حل مناسب برای این مشکل است.

این آگاه اقتصاد، معتقد است که مثل سایر زمینه ها، از برق نیز می‌توان استفاده سیاسی کرد.

«ما می دانیم که ایران به آب افغانستان نیاز دارد، ترکمنستان به انتقال گاز تاپی، ازبیکستان به انتقال برق و تاجیکستان نیز به انتقال میوه و پروژه کاسا 1000 دلچسبی دارند. بنابراین قطع برق افغانستان برای این کشور ها خالی از زیان نیست و این کشور ها نیاز ندارند روابط شان را با افغانستان به حد تیره تر از آنچه که است، برسانند».

افغانستان همه ساله با اینگونه چالش ها روبرو است.

«بیشترین بدهی ما مربوط به ایران است و افغانستان مقداری پول در اختیار دارد و با تقسیم این پول ها میان کشور های که افغانستان بدهکار است می‌توان قروض برق را در چند مرحله پرداخت کرد. کشور های همسایه حتما مشکل افغانستان را درک می‌کنند و حتما به یک توافق خواهند رسید».

با وجود اقدامات کنونی طالبان، وضعیت اقتصادی در افغانستان همچنان بسیار دشوار است. این امر عمدتاً به این دلیل است که طالبان فقط به 0.1 در صد  از ذخایر دولتی افغانستان (از 9.4 میلیارد دالر) دسترسی دارند، زیرا بخش قابل توجهی از آنها توسط ایالات متحده منجمد شده است.

گفتنی است افغانستان همه ساله میلیاردها دالر بابت استفاده از برق به کشورهای همسایه از جمله تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران پول می‌پردازد. این در حالی است که اگر از ظرفیت‌های موجود به صورت درست استفاده و بهره برداری شود، بدون شک افغانستان برای تامین انرژی و سوخت تا این حد وابسته به کشورهای دیگر نخواهد بود.

حکومت افغانستان طی دو دهه گذشته به رغم سرازیر شدن ده‌ها میلیارد دالر کمک‌های جامعه جهانی به دلیل ضعف و سوء مدیریت نتوانست کوچک‌ترین گامی را در از بین بردن و یا حداقل کاهش وابستگی‌های بیش از حد کشور به تامین انرژی و سوخت از خارج بردارد.