رابطه افغانستان و پاکستان، دوستی یا خصومت؟!

در مرز های افغانستان و پاکستان چه می گذرد؟

به گزارش اسپوتنیک روز یکشنبه 11 نوامبر درگیری مسلحانه بین نیروهای طالبان و پاکستانی صورت گرفته است. این در حالی است که منابع محلی می گویند همزمان در منطقه چمن در این ولسوالس هم درگیری های صورت گرفته است که منجر به کشته شدن 6-5 نفر و 17-20 نفر زخمی شده اند.

گفته می شود که درگیری پس از آن آغاز شد که نیروهای سرحدی طالبان قصد داشتند در نزدیکی خط دیورند پوسته امنیتی جدید بسازند.

در درگیری جداگانه به تاریخ 7 دسامبر در منطقه مرزی دانگام در ولایت کنر در نقطه مرکزی بنام لتی کندو دستکم دو نفر از نیرو های طالبان زخمی شدند. گفته می شود در این درگیری نیروهای کندک 022 پاکستانی می خواستند در نقطه مرزی پوسته امنیتی تأسیس کنند که با مخالفت طالبان روبرو شد.

همچنان در ماه نوامبر در منطقه دندپتان در دو طرف خط فرضی دیورند، درگیری مسلحانه بین نیروهای پاکستانی و طالبان رخ داد که بر اثر آن 5 نفر کشته و 15 نفر زخمی شدند. مردم منطقه می گویند که جنگ به دلیل ساختن جاده ای بود که در این سوی خط فرضی دیورند ساخته می شود و مردم آن سوی خط به دستور پاکستان با آن مخالفت می کنند. این سرک خاکجبار را به کابل وصل می کند.

این درگیری ها سابقه طولانی دارد و در زمان جمهوریت و طالبان بارها بر ولایت کنر از آن طرف خط فرضی دیورند حمله کرده اند. در تاریخ 20 دسمبر سال 2021 طالبان پاکستانی بر مناطق مرزی حمله کردند و در تاریخ 16 آپریل سال 2022 هواپیماهای نطامی پاکستانی بر مناطق "میر صفر" و "کورایی" ولایت خوست و بیست تنی ولایت کنر و بخش هایی از ولایت پکتیکا را بمباران کردند.

در این باره آقای یحیی چاووش رئیس حزب حرکت بزرگ ملی خط میانه، در مصاحبه ای به خبرگزاری اسپوتنیک گفت این درگیر های تا زمانی ادامه خواهد داشت که پاکستان دست از تحریکات خود بر ندارد، چراکه پاکستان با اینکه طالبان مجری طرح و ساست پاکستان در افغانستان هستند، نمی تواند دشمنی خود را مردم افغانستان انکار کند. پاکستان مردم افغانستان را به دیده تحقیر می بیند و افغانستان را مستعمره خود می داند و شاید در عمل چنین باشد.

مسئله بین افغانستان و پاکستان مسئله بین خلق های دو طرف خط فرضی دیورند است که استعمار انگلیس آن را بر مردم تحمیل کرد. تا زمانی که افغانستان به مرز های طبیعی خود نرسد و تار مانی که حقوق افغان های محکوم آنطرف مرز داده نشود همچو درگیریها وجود خواهد داشت و شدت خواهد یافت و افغان های آنطرف دیورند حق دارند تا سرنوشت خود را تعیین کنند.

یحیی چاووش

رئیس حزب حرکت بزرگ ملی خط میانه

آقای چاووش ادامه داد که مردم آنطرف دیورند من حیث برده از طرف پاکستانی ها (نظامیان و آی اس آی) استعمال می شوند. آنها بنام تروریست مورد اذیت و آزار قرار می گیرند خانه هایشان بمباران می شود و از حقوق طبیعی و مدنی برخوردار نیستند.

وی افزود: برای افغان های این سوی دیورند هم بسیار دردآور است که نمی توانند برادر وار با وابستگان خود در صلح زندگی کنند. آنها مستحق این هستند که بتوانند سرنوشت خود را خودشان را تعیین کنند. متاسفانه انگلیس بخشی از خاک افغانستان و بخشی از خاک هندوستان را به پاکستان سپرد کشوری که لانه تروریزم است و در پنجاه سال گذشته تمام لانه های تروریسم از پاکستان منشأ گرفته است و این لا نه ها عملیات تروریستی در سرار دنیا را طرح ریزی و اجرا کرده اند. تا زمانی که این مراکز تربیه تروریست در پاکستان از بین نرود این درگیری ها ادامه خواهد داشت.

آقای چاووش درباره این که آیا این درگیری ها پوتانسیل تبدیل شدن به یک جنگ تمام عیار را دارد یا خیر گفت: مشکل درگیری ها مشکل خلق های دو طرف مرز است و تا زمانی که آنها این مشکلات را بین خود حل نکنند این منطقه برای همیشه با تشنج ها و ناآرامی ها روبرو خواهد بود و دولت ها توانایی حل این معضل را ندارند، همانگونه که دیوار برلین فرو ریخت این جدایی های اجباری نیز باید از بین برود.

آقای برنا صالحی کارشناس مسائل سیاسی، در مصاحبه با اسپوتنیک افغانستان گفت امکان ندارد که این درگیری ها به یک جنگ تمام عیار تبدیل شود. این ناآرامی ها همیشه وجود داشته است و با وضع ضعیف دیپلماسی فعلی طالبان احتمال دارد که در آینده نیز ادامه پیدا کند.

از آنجایی که طالبان نیروی دست نشانده پاکستان است و با هم روابط تنگاتنک دارند احتمال اینکه درگیری های مرزی مشکلی بین طالبان و پاکستان به وجود بیاورد بسیار کم است. همانطور که دریکی از درگیری ها در گذشته که سرباز پاکستانی کشته شده بود و طالبان فردی که بالای آن سرباز فیر کرده بود را به پاکستان تحویل دادند نه طالبان و نه پاکستان خواهان دامنه دار شدن درگیری در سطح بزرگ نیستند. در واقع تیرگی روابط بین پاکستان و طالبان برای هر دو طرف بخصوص برای پاکستان که نقش حامی طالبان را دارد،عواقب بدی در پی خواهد داشت و همچنان معادلات منطقه را نیز دچار بحران خواهد کرد.

برنا صالحی

کارشناس مسائل سیاسی

آقای برنا صالحی درباره محرک های این درگیر ها گفت که درباره مسأله اسپین بولدگ تنش ها بین مزربانان دو طرف بخاطر ایجاد پوسته امنیتی بوده است اما درباره درگیری در تنی کوت و سرحدات مشرقی تحریک طالبان پاکستانی و استخبارات کشور های رقیب پاکستان را نادیده گرفته نمی توانیم.

آقای اشتیاق همدانی خبرنگار و کارشناس پاکستانی در این باره به خبرگزاری اسپوتنیک افغانستان گفت: چنین حوادثی اغلب در مرزهای بین‌المللی رخ می‌دهد و تنش‌های ناشی از حوادث را متعاقباً نیروهای امنیتی مرزی یا وزارت‌های خارجه به صورت دوستانه حل می‌کنند. اما برای جلوگیری از چنین حوادثی در آینده، ایجاد ارتباطات دوجانبه بین نیروهای مرزی هر دو کشور بسیار ضروری است. چنین حوادث غم انگیزی مطابق با روابط برادرانه دو کشور همسایه نیست. با این حال، پاکستان نگرانی های خود را ابراز کرده و به مقامات افغانستان اطلاع داد که برای جلوگیری از این حوادث غیر دوستانه در آینده، باید با مقصران برخورد جدی صورت گیرد. نمی توان از این احتمال اجتناب کرد که ممکن است قدرت سومی وجود داشته باشد که به عمد قصد دارد صلح منطقه را به رهبری تنش میان پاکستان و افغانستان از بین ببرد.

آقای همدانی در جواب به این سوال که دلیل این درگیری ها (ساختن سرک و پوسته های امنیتی در نقاط مرزی است) بیان داشت که در بسیاری از کشورها، اقوام هر دو کشور در مرزها زندگی می کنند. هر کشوری، از جمله پاکستان، ورود یا خروج از کشور خود را با شناسایی پاسپورت انجام میدهد. افغان ها باید از قوانین پاکستان یا نیروهای مرزی محلی پیروی کنند. پاکستان نیز مانند سایر کشورها از حق کامل حصارکشی یا ساخت دیوار در خاک خود یا بستن هر گذرگاه مرزی برخوردار است. ما باید با پیروی از قوانین بین المللی و توافقات گذشته بین دو کشور به عنوان همسایگان خوب زندگی کنیم. تا آرامش منطقه تحت تأثیر قرار نگیرد.

اشتیاق همدانی

خبرنگار و کارشناس پاکستانی

آقای همدانی در ارتباط با احتمال گسترش درگیری ها گفت: اول از همه، افغانستان چندین دهه است که درگیر جنگ بوده است و افغانستان پتانسیل کافی برای راه اندازی یک جنگ قومی علیه پاکستان را ندارد. از طرف دیگر، پاکستان همیشه به دنبال برادری و مهربانی با افغانستان است، بنابراین پاکستان همیشه با صبر و حوصله رفتار می کند. پاکستان در گذشته از افغانستان حمایت کرده و تا به امروز نیز به این کشور کمک کرده است. به همین دلیل است که پاکستان حتی نمی تواند به جنگ با برادران افغان فکر کند.

از تحلیل های بالا چنان به نظر می رسد که رابطه دو کشور همسایه افغانستان و پاکستان بسیار شکننده و در عین حال به یک دیگر وابسته است. مسائل دیپلماتیک و مشکلات سابقه دار افغانستان که ریشه های تاریخی دارند نمی توانند بدون یک راهکار قوی حل وفصل شوند چراکه دولت های دو کشور در این تنش ها نمی توانند مداخله کنند و مردم دوسوی مرز هم از دسترسی به حقوق اولیه مدنی و اساسی خود محروم هستند. کما اینکه طالبان نیز مجری اوامر و دستورات پاکستان در افغانستان است و با مردم هیچ مدارا و همسویی برای حل و فصل مشکلات را ندارد.