کرزی: این ‌جنگ جنگ ما نیست؛ ما قربانی منفعت امریکا شده‌ایم

خبرنگار اسپوتنیک افغانستان در مصاحبه اختصاصی با حامد کرزی، رییس جمهور پیشین افغانستان در کابل دیدگاه وی در مورد مسائل کشوری و منطقوی را پرسیده است.

© Sputnik . J.a.k

خبرنگار اسپوتنیک: در قدم اول، به نمایندگی از خبرگزاری اسپوتنیک  و آژانس اطلاعاتی بین المللی «روسیه امروز» از شما برای پذیرش مصاحبه با ما، سپاسگزاری می‌کنیم.

اسپوتینک: چنان‌چه واضح است افغانستان نزدیک به چهل سال می‌شود که با جنگ، ترور و خشونت درگیر است، شما وضعیت کنونی افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید، مشکلات جدی چه است و چه راه حلی برای آن پیشنهاد می‌کنید؟

کرزی: ما بسیار امیدوار بودیم که آمدن امریکا و متحدانش و توجه جامعه جهانی، کشورهای همسایه‌ و ملل متحد در ۲۰۰۱ باعث صلح و امنیت در افغانستان می‌شود، آغاز کار همین‌طور بود، وطن ما آرام شد، اشغال بیرونی کم شد و یا از بین رفت و ما صاحب خاک خود شدیم، صاحب بیرق و زندگی شدیم و کم‌کم در مسیر رسیدن به آرزوهای خود رفتیم، افغانستان دوباره خانۀ تمام مردم افغانستان شد، امنیت آمد، دولت‌سازی را شروع کردیم، نهادهای ملی را بنا گذاشتیم، قانون اساسی افغانستان را ساختیم، اما پسان دیدیم که ناامنی ها روز به روز زیادتر شد و حضور نیروهای خارجی باعث امنیت در افغانستان نشد، باعث نابودی تروریزم در افغانستان نشد بلکه دامنه‌های تروریزم وسعت زیادتر پیدا کرد، باعث ویرانی و قتل و قتال مردم افغانستان شد. امروز ما مردم افغانستان باید پشت چارۀ ملی قضیه باشیم، یعنی هر اقدامی که برای امنیت در افغانستان می توانیم بکنیم از خود ما باشد، از طریق اقدامات ملی، از طریق جلب همکاری همسایه‌ها و کشورهای منطقه که در همین مشکلات با ما شریک اند؛ خلاصه بیان کنم — ما باید که تمام راه های و طرق ملی حل مشکل خود را جستجو کنیم و از آن استفاده کنیم و از راه وفاق ملی و از راه دایر کردن لویه جرگۀ عنعنوی افغانستان تا تمام ملت در آنجا جمع شود و با هم یکجا وفاق ملی خود را به نمایش بگذاریم و پیشنهاداتی برای حل قضیه کشور خود بین خود و به جهان داشته باشیم.

اسپوتینک: مهم‌ترین اقدامات شما در زمان ریاست در زمینۀ تأمین صلح و ثبات چه بوده، چه چیزی در حال حاضر مورد قبول شما نیست؟

کرزی: در زمان ریاست جمهوری من تمام قضایای ملی و مهم کشور، به فیصله لویه جرگه‌های افغانستان واگذار می‌شد؛ رابطه و دوستی با پاکستان، پروسۀ صلح افغانستان، قانون اساسی افغانستان، قرارداد امنیتی با امریکا، این تمام مسایل بسیار مهم و ملی کشور بود که گذاشته شد به فیصله‌های لویه جرگۀ افغانستان، و کوشش برای صلح، برای آوردن دوبارۀ طالبان که هموطنان ما هستند به پروسۀ صلح و کنار مردم شان. کوشش‌هایی کردم و راه ملی که فیصله مردم و مشوره با مردم افغانستان بود را از وظایف خود دانستم و ارجحیت دادم. بعد از خانه‌نشینی و پوره شدن دوران ریاست جمهوری من، دیدم که متأسفانه امضای قرارداد امنیتی و سپردن پایگاه‌ها به امریکا، برخلاف امید افغانستان نه‌تنها باعث امنیت در کشور ما نشد بلکه تروریزم زیادتر شد، داعش ایجاد شد و فعالیت خود را در افغانستان علیه مردم افغانستان به شدت ادامه می‌دهد و باعث رنج و درد و قتل ملت افغانستان می‌شود. رابطه ما با منطقه و همسایه‌ها در حال خراب شدن است، این‎ها سوالاتی در پیش من است که برخلاف توقع ما امضای قرارداد امنیتی با امریکا چرا باعث امنیت ما نشد، چرا صلح نیامد و چرا رابطه ما با منطقه خراب میشود؟ برعلاوه این ها می‌بینیم که دست های بسیار واضح علیه اتفاق ملی مردم افغانستان کار میکنند، اینها کی هستند، کدام دست‌ها هستند، در کجا ریشه دارند؟ و آنهایی که از داخل خود ما اند از مردم خود ما اند، از افراد خود ما اند چرا به این تفرقه افگنی دست می‌زنند؟ چرا نمی‌خواهند مملکت ما آرام باشد؟ این‌ها تمام سوال‌هایی است که ما داریم و این سوالات همه برمیگردند به کلانترین قدرتی که در افغانستان آمده و بنام مبارزه علیه تروریزم و بنام کمک به مردم افغانستان در اینجا حضور دارد و میخواهد حضور خود را ادامه دهد. ما این پرسش ها را باید بپرسم از دولت ما، از امریکا که چرا افغانستان امن نمی‌شود، با وجود حضور امریکا و با وجود گرفتن پایگاه‌ها، چرا وحدت ملی ما زیر حمله است؟ این کار کی است؟ کدام خارجی است و یا خود ما هستیم که این کار را می کنیم؟ اینها سوالاتی است که باید جواب بدهیم، طبعاً که مردم افغانستان نیستند، طبعاً که مردم افغانستان امنیت می‌خواهند، طبعاً که مردم افغانستان صلح می‌خواهند و مردم افغانستان نشان دادند که اتحاد و اتفاق ملی خود را می‌خواهند و دوست دارند و پابندش استند. مردم کشور خود را آرام و سرفراز می خواهند. 

اسپوتینک: شما پس از دورۀ ریاست جمهوری تان، به عنوان یک سیاستمدار ارشد، به محافل بین‌المللی می‌روید، در روسیه به خوبی شناخته می‌شوید و بارها به فدراسیون روسیه سفر کرده اید، ارزیابی شما از روسیه و نقشی که می‌تواند در افغانستان داشته باشد، چیست؟

کرزی: روسیه حتا پیش از ایجاد شوروی سابق و از زمان پادشاهی تزار، با افغانستان رابطه بسیار قدیمی داشت. می‌شود گفت رابطه افغانستان و روسیه از قرن‌ها پیش است، رابطه حکومت با حکومت حد اقل سه قرن می‌شود  که جریان دارد و یا زیادتر، روابط مردم با مردم، جز زندگی انسانی است و بر می‌گردد به گذشته‌های بسیار دور، بعد از ایجاد شوروی بازهم روسیه و افغانستان روابط بسیار نزدیک و عمیق داشتند. شوروی یکی از متحدین بسیار نزدیک و قوی افغانستان بود، نزدیک ترین متحد افغانستان در آن زمان بود، اما حمله به افغانستان اشتباه شوروی بود. این حمله باعث آغاز جهاد مردم افغانستان شد و این رابطه بسیار صدمه دید، و تقریباً از بین رفت. بعد از سقوط شوری و آزادی افغانستان، ما زندگی جدیدی را در اینجا آغاز کردیم که متاسفانه ثمره جهاد و قربانی و خونریزی خود را ندیدیم. با ایجاد حکومت نو و برقراری حالت جدید و زندگی نو در افغانستان در ۲۰۰۱، من کوشش کردم که این رابطه دوباره با روسیه احیا تقویه شود و خوشبختانه که در این امر کامیاب شدم. باوجود حضور امریکا در افغانستان که در بسیاری موارد رقیب روسیه بود و حضور نیروهای ناتو، روسیه با افغانستان همکار شد، با حضور امریکا در افغانستان در مبارزه علیه افراطیت و تروریزم همکار شد و با مردم و دولت افغانستان همکاری کرد. امروز این رابطه بسیار نزدیک است و روسیه را، ما به حیث یک کشور همسایۀ افغانستان، و به حیث یک کشوری که مشترکات تاریخی زیادی با ما دارد، یک عنصر بسیار مهم برای ثبات و ترقی و امنیت افغانستان می‌دانیم. بدون شک که دوستی افغانستان با روسیه، قسمی که در گذشته ها ثابت شده بود، می تواند باعث ثبات افغانستان، باعث صلح افغانستان، ترقی و پیشرفت کشور باشد، پس این رابطه، رابطه با روسیه برای ما رابطه مهم حیاتی است و هر حکومت افغانستان، باید به نمایندگی از مردم افغانستان این رابطه به بهترین وجه‌اش پیش ببرد و حفظ کند.

اسپوتینک: نقش‌ روسیه در مسألۀ سوریه، بحران را کمتر ساخته و موجب شکست داعش در این کشور شده است. آیا به نظر شما، مسکو میتواند در پروسه افغانستان نیز شامل گردد و نقش ایفا کند؟ اگر نه، چه کسی در این‌جا برای آن مزاحمت ایجاد خواهد کرد؟

کرزی: در سوریه، روسیه از پیش پایگاه نظامی داشت و با اقدام نظامی خود صحنه را بدل کرد، باعث شکست افراطیت و تروریزم و داعش شد و پس سوریه را با اقدام خود و به همکاری ایران و خصوصاً همکاری ترکیه در آخر، به جایی رسانیدند که امروز داعش در آستانۀ شکست است و دوباره مردم سوریه دارند صاحب خاک خود می‌شوند. در افغانستان اقدام نظامی روسیه ضرور نیست و خوب هم نیست، ما نمی‌خواهیم که روسیه در افغانستان اقدام نظامی کند، ما نمی‌خواهیم که امریکا در افغانستان به حملات نظامی خود علیه دهات ما ادامه دهند، ما هیچ کشور را نمی‌خواهیم در افغانستان به ده و به خاک ما حمله کند، ما میخواهیم که امریکا در افغانستان دوباره روابط خود را به شکلی تنظیم کند که باعث کامیابی علیه تروریزم شود، باعث رابطه نیک افغانستان و همسایه‌ها شوند و افغانستان را جای همکاری تلقی کنند و بسازند، نه رقابت های منطقوی خود. در آغاز کار که حضور امریکا مورد قبول همسایه‌های ما بود و مورد قبول روسیه بود، این همکاری به خیر افغانستان شد و ما جای تفاهم و همکاری هستیم، حالا آن دارد کم کم از بین میرود متاسفانه، میبینیم که اثرات منفی آن به افغانستان آمده، پس ما چند چیز میخواهیم: یک اینکه بدون هیچگونه تردیدی، به یقین همکاری عظیم روسیه را در افغانستان می‌خواهیم این همکاری در بخش‌های سیاسی، اقتصادی و دیپلوماسی به خیر افغانستان است و باعث ثبات افغانستان می‌شود؛ دوم، میخواهیم که روسیه با امریکا و دیگر کشور ها در مورد افغانستان، وارد یک مذاکره بسیار جدی شود و بپرسد که در افغانستان چه می‌گذرد و چه کمکی این‌ها یک‌جا می‌توانند که به افغانستان بکنند. سوم اینکه امریکا باید رابطه خود را در افغانستان دوباره با همسایه‌های ما و خصوصاً روسیه به شکلی تنظیم کند که سبب ایجاد رقابت نشود، بلکه فضای تفاهم حاکم باشد. چهارم هم اینکه افغانستان باید حاکمیت ملی خود را به نمایش بگذارد و رابطه خود را با روسیه به حیث یک کشور مستقل و آزاد بر مبنای روابط دو کشور، تاریخ دو کشور و مفاد و منافع دو کشور بنا کند، نه زیر اثر استراتیژی‌های دراز مدت امریکا در این منطقه، که شاید به خیر ما نباشد و به خیر روسیه و کشورهای همسایه ما هم شاید نباشد.

اسپوتینک: روسیه، به شفافیت و صداقت فعالیت‌های امریکا در افغانستان شک دارد، سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه چندی قبل استراتیژی امریکا در افغانستان را مورد انتقاد قرار داد. شما نیز موضع‌گیری‌های مشابه داشته اید. به نظر شما، نکات ضعیف استراتیژی امریکا — هم نو و هم قبلی ـ چیست؟

کرزی: چنان‌چه پیشتر گفتم، روسیه در افغانستان با امریکا همکار بود، من در سال ۲۰۰۸ در کنفرانس شانگهای در دیداری با رییس جمهور روسیه، آقای پوتین از عملکرد امریکا شکایت کردم و گفتم که حرکات نظامی امریکا در افغانستان، حرکات تهاجمی و خشن امریکا در افغانستان در بمباردمان دهات ما، در ایجاد زندانها و تجاوز به خانه‌های مردم ملکی، کارهایی اند که سبب شکست مبارزه علیه تروریزم می‌شوند و مردم افغانستان را آزار می‌دهد. امریکا به لانه‌های تروریزم، به جایی که آن‌ها تمویل و تقویه می‌شوند، توجه نمی‌کند. آقای پوتین به من گفت که ما با امریکا شاید در بسیاری جاهای جهان اختلاف نظر داشته باشیم، ولی در افغانستان، در مجادله شان علیه تروریزم توافق نظر داریم، این موقف در ۲۰۰۹ هم بود در ۲۰۱۰ هم بود و در ۲۰۱۱ هم بود، ولی پسان که دیدند که راستی روز به روز افراطیت زیاد می‌شود و روز به روز بدبختی زیاد می شود و روز به روز حالات از یک طرف گنگ می‌شود و از طرف دیگری گمانه‌هایی پیدا می‌شوند در بارۀ دلایل ناکام نشدن تروریزم، روس‌ها شک پیدا کردند و امروز این شک روسیه در مورد پالیسی امریکا، درمورد نیت امریکا در مبارزه علیه تروریزم در تجربه شان از سوریه و چیزی که در افغانستان می‌بینند، برحق است و ما موقف آنها را درک می‌کنیم و موافق استیم.

شما هم شنیده اید که من در مورد عملکرد امریکا تردید و شک بسیار دارم و به همین دلیل قرارداد امنیتی را با آن‌ها امضا نکردم، شرط گذاشتم که اول به افغانستان صلح بیاور، امنیت بیاور، بعد از آن می‌توانیم به همرایت قرارداد کنیم. پس روسیه برحق است و امریکا باید که در مورد سیاست خود، ناکامی سیاست‌شان ـ اگر ناکامی خود را می‌پذیرد ـ به مردم افغانستان و جهان وضاحت بدهد، که دلیل ناکامی چیست. اگر ناکام نیستند، پس چه می‌کنند؟ چرا وضعیت افغانستان و منطقه دارد روز به روز خرابتر می‌شود؟

اسپوتینک: سرمنشی ناتو اعلام کرده که این پیمان ۳۰۰۰ نظامی دیگر به افغانستان می‌فرستد، ضمیر کابلوف نمایندۀ روسیه گفته که افزایش نظامیان، راه حل افغانستان نیست. دیدگاه شما در این مورد چیست؟

کرزی: اگر از من بپرسند که «آیا فرستادن سربازان راه حل است؟»، می‌گویم: ابداً نه!

ما جنگ را نمی‌خواهیم، ما ادامه جنگ را هم نمی‌خواهیم، ما نمی‌خواهیم که قربانی اهداف قدرت‌های بزرگ باشیم. امریکا اگر می خواهد که از افغانستان به اهداف بزرگ‌تر خود برسد، از راه تحمیل نظامی‌گری و اذیت مردم افغانستان و بمباردمان خانه‌های مردم ملکی این کار را نکند. امریکا راه‌های دیگری جستجو کند. افغانستان به هیچ عنوان دیگر حاضر به پذیرش این قیمت بزرگ برای منافع دیگران نیست.

اسپوتینک: چه راه‌های دیگری به نظر شما؟

کرزی: هر راهی که منجر به صلح شود، به افغانستان صلح بیاورد، هر راهی که به افغانستان امنیت بیاورد. ما خواهان امن و صلح، ما از جنگی که در افغانستان دامن زده می‌شود رنج می‌بریم، از خونریزی که بر افغانستان تحمیل می‌شود، از برادرکشی برای منافع دیگران. ما می‌خواهیم از این وضعیت نجات پیدا کنیم و راه نجات ما در وفاق ملی ما است، در درک بهتر ما، در هوشیاری و در دوراندیشی ما. من فکر می‌کنم راه ما، ایجاد لویه جرگه عنعنوی افغانستان است تا تمام این قضایا را مورد بحث قرار بدهیم و بگوییم که ما کجا هستیم، در چه حالت هستیم و به کجا می‌خواهیم برویم؟ آرزوی ما چه است؟ آیا تا قیامت را در این خاک خود جنگ می‌خواهیم و یا می‌خواهیم که تعیین سرنوشت خود را به دست خود کنیم و به صلح و آرامش برسیم.

امریکایی‌ها برای کمک به افغانستان، نیروهای امنیتی ملی ما را تقویه کنند، اگر به راستی می‌خواهند که تروریزم گم شود، پول را به دولت افغانستان بدهند، بگذارند که دولت مردم افغانستان از طریق فیصلۀ خود این معامله را طی کنند و مشکل را حل کنند. حضور نیروهای امریکا در افغانستان و دامن زدن به جنگ، به هیچ وجه راه حل نیست و ثابت شده که ناکام است.

اسپوتینک: یک عده رسانه‌های غربی و شماری از سیاستمداران افغانستان داعش را با طالبان یکسان میدانند. آیا چنین قضاوت از دید شما درست است یا نه؟

کرزی: فرق طالب و داعش بسیار واضح است، طالب افغان است، از همین خاک است و در هر ده افغانستان است، در هر جای است، مردم افغانستان می‌شناسند، اقارب شان را می‌شناسند، قوم و خویش شان را می‌شناسند و در هر جای افغانستان، آنها ده دارند و جای دارند. شما دیده اید که در کندز و در ولایات دیگر افغانستان، در یک هدیره دو بیرق است، پهلو به پهلو، یکی بیرق سفید طالب و دیگرش بیرق ملی افغانستان. پس به این معنی که هر دویش از یک ده بوده‌اند. این جنگ، جنگ طالب و ما، جنگ بین دو افغان است که باید زودتر حل شود و خود ما باید آن را حل کنیم. داعش به طور مطلق ساختۀ خارجی‌هاست تربیت‌شدۀ خارجی‌هاست و تمویل شده خارجی‌هاست و به تمام معنی بر هدف خارجی است که در آن از افغانستان استفاده می شود، زندگی مردم افغانستان زیر پا می‌شود، وحشت و دهشت و ظلمی که آنها می‌کنند بر هدف خارجی است و از اینکه از افغانستان به حیث یک پایگاه و جای خیز استفاده شود، بنا بر اینیک پروژه بیرونی است و ما مردم افغانستان باید هر چه عاجل‌تر با اقدام خود، داعش را از خاک خود گم کنیم.

طبیعی است که اینها منبع دارند و منبع شان را مردم دیده اند و می‌بینند که هلیکوپترهای بی‌نام و نشان و هلیکوپترهایی به رنگ‌های سفید، شبانه و حتی از طرف روز این‌ها را اکمال می‌کنند، این واضح است که یک پروژۀ خارجی است و به تمویل خارجی پیش می‌رود.

اسپوتینک: اما در حملات طالبان هم افراد ملکی کشته می‌شوند.

کرزی: درست است! درست است که کشته می‌شوند و ما تقبیح میکنیم با الفاظ شدید. منظور من نوعیت این دو گروه بود که کی استند، داعش خارجی است، طالب افغان است.

اسپوتینک: یکی از اتهاماتی که در شبکه‌های اجتماعی در برابر امریکایی‌ها مطرح می‌شود این است که آن‌ها به معادن افغانستان هم چشم دارند، نظر شما چیست؟

کرزی: طبعاً امریکا برای اهداف خود آمده است، این‌را خودشان هم می‌گویند که ما برای این نیامده‌ایم که افغانستان را کمک کنیم، ما برای امنیت خود آمدهایم، ولی واضح است، برای ما این گپ واضح است که ما مردم افغانستان باید راه حل خود را پیدا کنیم، زمانیکه می‌دانیم که امریکا برای هدف خود آمده و اهداف بسیار بلند و بزرگ خود آمده و در آن ما قربانی می شویم، پس این بر ما است که راه حل برای خود پیدا کنیم و وفاق ملی خود را محکمتر کنیم و از طریق وفاق ملی خود و مراجعه به رسوم پسندیده خود که در آن فیصله‌های ملی می‌شود، با هم جمع شویم و افغانستان را از این مشکلات نجات دهیم و پس از آن برویم به طرف انتخابات و آزادی و تعیین حکومت و پارلمان افغانستان.