اهمیت و دستاورد نشست مسکو
سفر ما یک سفر بسیار خوب بود به مسکو و از نظر اهمیت، یکی از جلسات بسیار مهم بین‌الافغانی میان سران و شخصیت‌های ملی و سیاسی و تحریک طالبان بود. اولین بار به این سطح نشست صورت گرفت که یک نقطۀ عطف در تاریخ افغانستان و در چند دهۀ پسین و اولین بار است که به یک اعلامیۀ مشترک و دیدگاه مشترک دست یافتیم. در پهلوی اینکه ما در این دو روز کنفرانس که طولانی و نفس گیر هم بود چون تعداد زیاد بود و همه میخواستند صحبت کنند و حق هم داشتند صحبت بکنند و دیدگاه خود را مطرح بکنند، در پهلوی این که دو روز بسیار خوب گذشت تقریباً اکثریت، در جهت مثبت و توافق نظر و دیدگاه واحد داشتند. برای ما ساعت‌های اخیر دیروز نشست‌هایی به تنهایی هم داشتیم، تعدادی از طرف هیأت و تعدادی از طرف هیأت تحریک طالبان روی اعلامیه و نشست های بعدی صحبت کردیم که تمام صحبت‌ها در فضای دوستانه و صمیمانه بود. من این را به فال نیک میگیرم که انشاالله ما به یک توافق کلی و به یک صلح مطابق به خواست مردم دسترسی پیدا خواهیم کرد. فیصله کردیم، اگر چه بعضی موارد شاید در اعلامیه نیامده باشد که ما نشست های خود را دوام بدهیم و در جاهای مشخص دیگری نشست داشته باشیم و بقیه مواردی که سرش بحث کردیم و در اعلامیه نیامده و بالای آن توافق صورت نگرفته، روی آن نیز توافق صورت بگیرد.
نقش جهان در صلح افغانستان
یکی از طرف های قضیۀ اصلی در سطح امریکا و متحیدنش است که ما نمیتوانیم نادیده بگیریم. امریکا میتواند که نقش خوبی را بازی بکند برای تسهیل کردن این مذاکرات، تأیید و تفاهم با این مذاکرات و آمادگی برای خروج قوای شان بعد از تفاهم و آمدن صلح در افغانستان و باقی ماندن روابط استراتیژیک، روابط خوب و حسنه، روابط اقتصادی و تجارتی و حمایت شان از قوای مسلح افغانستان، چیزهایی است که امریکا میتواند در آن نقش خوب بازی می‌کند. همچنان نقش کشورهای همسایه و منطقه مهم است و روسیه نیز یکی از کشورهای بزرگ منطقه است، همان قسمی که در تسهیل کردن این مذاکرات نقش داشت متواند در بخش‌ها و ابعاد مختلف شرایط افغانستان را موثر تمام شود و نقش بازی بکند، من موثرترین نشست‌‌ها را نشست های بین الافغانی میدانم که طرف های مهم، تصمیم‌گیر، صاحب پایگاه مردمی که حرف برای گفتن دارند و در جامعه نقش داشته باشد. نشست‌های تشریفاتی بسیار زیاد صورت گرفته و کشورهای بسیار زیادی ملاقات و مذاکرات را کرده اند، قبل ازین مذاکرات اخیر امریکا، در گذشته‌ها هم امریکایی‌ها مذاکرات مستقلانه با طالبان داشت، انگلیس ها همچنان و عربستان سعودی، ترکیه، کویت، آلمان، ناوری، هالند، قطر و کشورهای محتلف حتا همسایه‌ها و کشورهای منطقه دید و بازدید مستقلانه با طالبان داشتند که نه تنها به نتیجه نرسیدند بلکه چون از موضع و پالیسی واحد نبود، وضعیت صلح را پیچیده تر ساخت. حالا فکر میکنم کمی موضوع جمع شده و یک اجماع صورت گرفته است. تعدای را میبینم که واقعاً فکر آوردن صلح پایدار را به افغانستان دارد.
دعوت‌نامۀ جعلی و تبلیغات منفی
کسانی که دست به چنین تبلیغات و جعل‌کاری زده اند کسانی استند که به نفع کشور نیستند و منافع خود را در خطر می‌بینند، با شرایط فعلی و موجودیت وضعیت موجود میتوانند نقش بازی کنند و برای منافع خود کاری بکنند. با آمدن صلح و استقرار ثبات در افغانستان به این مهره‌ها و چهره‌های مفت‌خور و طفیلی نیاز پیدا نمیشود و این ها بسیار دست به تخریب زدند و همچنان بعضی‌ها، مهره های مزدور و خودفروخته بعضی از کسان بیرونی است که به نوبه خود تلاش کردند که خراب کنند. از آغازین روزی که دعوتنامه فرستاده شد به چهره‌ها و شخصیت‌های ملی، از همان روزها تبلیغات شروع شد و متأسفانه حکومت یکی از دستگاه‌های تبلیغات منفی بود که این نشست صورت نگیرد، در حالی‌که ما به جز منافع ملی، ثبات، صلح و همچنان دفاع از تمام دستاوردها و موسسات ملی که در افغانستان وجود دارد مبتنی بر منافع علیای کشور چیز دیگری در سر نداشتیم که با تأسف اینها تلاش کردند که این نشست تخریب شود و بر هم بخورد که الحمدالله این نشست نه تنها هیچ خللی در آن وارد نشد بلکه با عزم متین، استوارتر، خوب‌تر و قوی‌تر برگزار شد. آن‌هایی که تخریب می‌کردند که نتیجه را معکوس به مردم معرفی کنند، پیش مردم شرمنده استند. مردم دیدند که ما صلح می‌خواهیم و از منافع شان هم خیلی جرأتمندانه دفاع میکنیم و عقب نمی‌نشینیم و کسانی که میخواستند این پروسۀ ملی را سبوتاژ بکنند، پیش مردم سرافکنده استند.
خروج نیروهای خارجی از افغانستان
بر اساس معلوماتی که من دارم، امریکا تا آمدن صلح، آتش‌بس و دسترسی به توافق قابل قبول که افغان‌ها به توافق برسند، قوای خود را بیرون نخواهد کرد و اگر بیرون کند نیز بخشی از آنان را خارج می‌کند. اینکه دیپلوماسی و سیاست در جهان امروزی چی است را من نمی‌دانم و هر کشور بر اساس خواسته‌ها، پالیسی و استراتیژی خود مواردی را مطرح می‌کنند ولی برای امریکا این اهمیت دارد که با بازگشتش از افغانستان، ثبات به میراث بماند. من همیشه در دیدارهایم با امریکایی‌ها گفته ام که برای رسیدن به صلح و ثبات و گذاشتن نقطۀ ختم و پایان جنگ و وضعیت فعلی در افغانستان، پای کشورهای همسایه و منطقه را داخل بسازید، حمایت شان را داشته باشید و تفاهم شود که یک اجماع به میان بیاید و این تفاهم و اجماع میتواند که هیچ کشوری بیرون نماند، و هیچ کشوری خود را بیرون احساس نکند هم نظریات و دیدگاه خود را شریک بسازد و هم به پروسۀ صلح ممد واقع شود. من با مسوولین امریکا که صحبت کرده ام و چند بار با دکتر صاحب زلمی خلیلزاد صحبت کردیم آن‌ها مطلق این را قبول کردند که ما تمام کشورها را اهمیت می‌دهیم که در این قضیه دخیل باشند، و دیدگاه و نظریات شان را میگیریم؛ دیدگاه خود من هم همین است، کشورهای همسایه و منطقه برای ما در پهلوی امریکا و اتحادیۀ اروپا بسیار اهمیت دارد که اگر امریکا در منطقه صلح بخواهد و کشورهای همسایه و منطقه نخواهد و یا خود را به یک نحوی محروم احساس کنند که پشت پرده و قضیه چه میگذرد، این به نفع افغانستان نیست. بهتر است همه در عمق قضایا و متن آن‌که چه میگذرد قرار داشته باشند. کشورهای همسایه که می‌گویم معلوم است، ازبیکستان، تاجیکستان، ایران، پاکستان ـ خودش بسیار میتواند موثر تمام شود ـ و کشورهای منطقه، روسیه، هند به عنوان دوست خوب افغانستان، چین، ترکیه و کشورهای حوزۀ خلیج میتوانند موثر تمام شوند.
«کلید صلح» در کجا است؟
بعضی می‌گویند کلید صلح در پاکستان است، رئیس جمهور می‌گوید کلید صلح در کابل است و کلید جنگ در پاکستان، من می‌گویم که کلید صلح و جنگ در دست خود افغان‌ها است، به حمایت کشورهای جامعه جهانی که اینها در این پروسه اجماع داشته باشند و حمایت بکنند، و افغان‌ها میان خود تفاهم بکنند، گرد هم جمع شوند و جنگ نکنند، جنگ ختم است. امروز اگر افغان‌ها بین خود توافق بکنند، کی میتواند جنگ را بر افغان‌ها تحمیل بکند؟ یک طرف چهره‌های سیاسی و احزاب سیاسی مهم است و یک جانب هم حکومت افغانستان است که نمیتوانیم نادیده بگیریم و باید به این پروسه وارد شود و نقش داشته باشد و یک سو هم تحریک طالبان است. طالبان به عنوان یک واقعیت مطرح استند، حضور خود را حفظ کنند. با همت کشورها میتواند صلح تأمین شود، اگر اجماع داخلی به میان نیامد یا اگر اجماع سیاسی در سطح کشورها به میان نیامد کلید صلح همیشه چیزی است که یافتنی نخواهد بود، دسترسی به آن نخواهیم داشت و یک چیز خیالی خواهد بود. مهم‌تر از همه چیز تفاهم میان خود افغان‌هاست. وقتی افغان‌ها با هم نجنگند، دیگر کشوری نیروی مسلحش در افغانستان حضور نخواهد داشت. دیگر نیازی نیست که قوای مسلح کشورهای بیرونی در افغانستان باشد، چرا ما خود قوای مسلح خود را به پای ایستاد نکنیم، چرا به پای خود راه نگردیم، تا کی می‌توانیم بر شانۀ دیگران راه برویم.
حرف پایانی
تشکر میکنم از کشور فدراتیف روسیه که تسهیل کنندۀ این نشست بود، تشکر میکنم از افغان‌های عزیز ما و از مجموعۀ شورای افغان‌های مقیم فدراتیف روسیه که دعوت کننده و گردانندۀ این پروسه بود، واقعاً شهامت کردند و زحمت کشیدند. از تمام مطبوعات عزیز و خصوصاً اسپوتنیک و شما جوانان عزیز که بسیار این برنامه را انعکاس دادید و همرسانی کردید و مردم آگاهی پیدا کردند. اطلاع‌رسانی شما قابل قدر است.
